چکیده:

 وجود انحرافات فرهنگی و بدعت‌های دینی در عصر امویان لزوم بازنگری در فرهنگ اسلامی به‌ویژه فرهنگ مذهب تشیع را فزونی بخشیده بود. مناسب‌ترین شرایط فرهنگی - اجتماعی و سیاسی مختص عصر امام باقر و امام صادق (ع) است که توانست فرصتی مناسب را برای انجام فعالیت‌های فرهنگی فراهم آورد. امام صادق (ع) از بسترها و زمینه‌های موجود عصر خویش بهره جست و توانست با انجام فعالیت‌های فرهنگی گسترده، نظام فرهنگی جامعه شیعه را طراحی و مدیریت نماید. آنچه مقرر است در این پایان‌نامه بدان پرداخته شود، یافت پاسخ این پرسش ترکیبی است که «زمینه‌ها، سازوکارها و پیامدهای مهندسی فرهنگی امام صادق (ع) چه بود؟» فرضیه ترکیبی که در ذهن شکل می‌گیرد بدین قرار است: در اثر آشفتگی فرهنگی و سیاسی عصر اموی، شورش‌های اجتماعی، تحرکات فرهنگی و سیاسی عباسیان و شور و نشاط علمی عصر امام صادق (ع)، زمینه‌هایی مناسب برای ایجاد تحول فرهنگی در عصر امام صادق (ع) به وجود آمده بود و امام (ع) توانست به‌وسیله تربیت شاگردان کارآمد، طراحی سازمان وکالت، راه‌اندازی مناظرات و مجالس علمی، اهتمام به تفسیر قرآن، طراحی نظام آموزشی، تبیین چارچوب‌های فقه شیعی و کاربست ابزار تقیه، از فرصت موجود به نحو مطلوب و جامعی بهره گرفته و نظام فرهنگی جامعه شیعه را مهندسی نماید. مهم‌ترین دستاورد تلاش‌ها و فعالیت‌های امام صادق (ع) پویایی فقه شیعی، شکل‌گیری تشکیلات سیاسی ایدئولوژیک و تداوم آن، توسعه نظام فرهنگی شیعه و مفاهیم ارزشی آن و ایجاد راهکارهای حفظ مبادی فرهنگی، نظام‌مند شدن ساختار فرهنگ شیعی و درنهایت رشد علمی جامعه و پویایی فرهنگ و تمدن اسلامی را فراهم آورد. اصلی‌ترین روش تحقیق در آزمون فرضیات و دستیابی به پاسخ صریح سؤالات روش توصیفی –تحلیلی مبتنی بر اسناد و منابع تاریخی است.

 کلیدواژه‌ها:امام صادق (ع)، مهندسی فرهنگی، سازمان وکالت، نظام آموزشی، فقه شیعه.

مقالات مرتبط:

پیامدها و نتایج مهندسی فرهنگی امام صادق (ع)، مهدی نیک آفرین، فاطمه جان‌احمدی، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، بهار 1392، شماره 10، (28 صفحه، از صفحه 29 تا 56)، (علمی - پژوهشی).

 فصول پایان‌نامه:

این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* مقدمه
* بیان مسئله
* هدف و ضرورت انجام پژوهش
* سؤالات و فرضیه‌های پژوهش
* تعریف واژه‌ها و مفاهیم عملیاتی
فصل دوم: «بسترها و زمینه‌های مهندسی امام صادق (ع)»
* بحران‌های سیاسی و رشد فعالیت‌های فرهنگی
* شورش‌های اجتماعی و ایجاد زمینه‌های تحول فرهنگی
* تحرکات سیاسی و فرهنگی سیاسی عباسیان
* اوضاع آشفته فرهنگی عصر اموی و لزوم مهندس فرهنگی شیعه
* شور و نشاط علمی عصر امام صادق (ع)
فصل سوم: «ابزارها و سازوکارهای مهندسی فرهنگی امام صادق (ع)»
* طراحی سازمان وکالت
* کاربست ابزار تقیه
* تفسیر نوین قرآن
* طراحی نظام آموزشی
* مناظرات
* طراحی نظام فقه شیعه
فصل چهارم: «پیامدها و نتایج مهندسی فرهنگی امام صادق (ع)»
* رشد علمی جامعه و پویایی فرهنگ و تمدن اسلامی
* شکل‌گیری و پویایی فقه شیعی
* شکل‌گیری تشکیلات سیاسی ایدئولوژیک و تداوم آن
* توسعه تشیع و مفاهیم شیعی و طراحی راهکارهای حفظ آن
* نظامند شدن ساختار فرهنگ شیعی
* نتیجه‌گیری و پیشنهاد.

نوشتن دیدگاه