چکیده:

 این رساله مبتنی بر یک مقدمه و پنج فصل است که در فصل اول ابتدا مفهوم شناسی برخی از واژه‌ها انجام شده است، پس از آن به بیان زندگی‌نامه شهید مطهری و برخی از فعالیت‌های علمی و سیاسی ایشان پرداخته شده است و در ادامه گونه شناسی آثار وی که در موضوعات مختلف نگاشته است نیز صورت گرفته است؛ و در پایان این فصل به اهداف ایشان در زمینه تحلیل و پرداختن به سیره معصومین (ع) اشاره شده است. فصل دوم به نقش سیره در مباحث نظری از منظر شهید مطهری پرداخته است زیرا با توجه به نوع اندیشه و تفکر انسان در مسائل نظری، رفتار و عملکرد وی نیز مبتنی بر آن شکل خواهد گرفت. بر همین اساس مباحث نظری به‌عنوان مقدمه برای موضوعات بعدی که از چگونگی و چرای سیره بحث می‌شود قرار گرفته است. شهید مطهری برخی از مسائل مباحث نظری را که در میان اندیشمندان اسلامی و نیز غیر اسلامی مورد برداشت‌ها و تحلیل‌های متفاوت قرار گرفته است با بهره‌گیری از سیره معصومین (ع) مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است و با استفاده از سیره به شفاف‌سازی مباحث نظری پرداخته است. موضوعاتی که در این فصل مورد برسی واقع شده است عبارتند از مفهوم نسبیت و اخلاق، رابطه سیره و اخلاق، رابطه سیره و عدالت، سیره و مقتضیات زمان و در پایان فصل به نقد و بررسی دیدگاه‌های شهید مطهری در مباحث مطرح شده پرداخته شده است. فصل سوم روش شهید مطهری در نقل و نقد گزارش‌های سیره معصومین (ع) است که در دو بخش مورد ارزیابی واقع شده است در بخش نخست روش شهید مطهری در چگونگی نقل گزارش‌های سیره معصومین (ع) به بررسی گرفته شده است و عمدتاً شیوه نقل و قول‌های ایشان در زمینه سیره معصومین (ع) که به تحلیل و بررسی آن پرداخته است بدون ذکر سند و منبع هست ولی در تبیین آن‌ها خیلی خوب و از زوایای مختلف به تحلیل پرداخته است. ایشان با بیان برخی از عیوب کتب تاریخ مانند یک‌سو نگری و تعصبات ملی، مذهبی مورخ، مسئله اجتهاد در تاریخ را مطرح ساخته است؛ و از جمله روش‌های ایشان در نقل گزارش‌ها، بستر شناسی تاریخی است که هر پدیده را با توجه به پیشینه تاریخی آن و شرایط موجود حاکم بر آن عصر به تجزیه و تحلیل گرفته است. همچنین شیوه تحلیل ایشان در نقل گزارش‌ها مورد ارزیابی قرار گرفته است که با توجه نوع گزارش‌ها به روش‌های عقلی، تطبیقی و بهره‌گیری از علوم دیگر به تحلیل پرداخته است؛ و همین‌طور معیارهای ایشان در تحلیل، بیان شده است. از آنجای که ایشان به دنبال کشف اصول حاکم بر زندگی ائمه (ع) هست برخی از اصول ثابت و متغیر از منظر وی نیز در این فصل بیان شده است. یکی دیگر از شیوه‌های ایشان در تحلیل سیره ائمه (ع) بهره‌گیری از نکته‌های آموزشی و اخلاقی است که برای مخاطبین شفاف‌سازی نموده است؛ و در پایان این بخش دیدگاه‌های شهید مطهری به دو شکل مورد نقد و بررسی قرار گرفته است: 1) نقد روشی، 2) نقد اطلاعاتی. بخش دوم این فصل روش شهید مطهری در نقد گزارش‌های سیره معصومین (ع) است که پس از بررسی ویژگی‌های ایشان در نقد، انواع نقدها اعم از نقد بیرونی و نقد درونی بیان شده است و برخی از منابعی که مورد نقد ایشان قرار گرفته است مانند کتاب حسین وارث آدم از دکتر شریعتی و کتاب شهید جاوید از صالحی نجف‌آبادی مورد ارزیابی واقع شده است. در آخر فصل نیز نظریات ایشان به لحاظ محتوایی و روشی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم روش شهید مطهری در تحلیل سیره‌های متعارض ائمه (ع) مورد بررسی واقع شده است و چون ائمه (ع) بیش از دونیم قرن در جامعه اسلامی حضور داشته‌اند و به لحاظ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی هریک در شرایط متفاوت قرار داشته‌اند، لذا در این امور عملکرد متفاوت نیز داشته‌اند و از این حیث در طول تاریخ مورد پرسش نیز واقع شدند. در این فصل پس از دسته‌بندی سیره‌های متعارض ائمه (ع) در امور سیاسی، معیشتی و فردی به بررسی مسائل و موضوعات هریک در آثار شهید مطهری پرداخته شده است؛ همچنین روش ایشان در تحلیل سیره‌های متعارض بهره‌گیری از قاعده اهم و مهم است و با بیان اینکه مصلحت کلی جهان اسلام بر مصلحت فردی مقدم است به بررسی بسیاری از سیره‌های متعارض پرداخته است. در پایان فصل نیز به لحاظ روشی و اطلاعاتی به نقد و بررسی تحلیل‌های شهید مطهری پرداخته شده است. فصل پنجم این رساله در مورد شناسایی، تحلیل و نقد تحریفات سیره معصومین (ع) است. تحریف سازی سیره ائمه (ع) از سوی دو جریان متضاد دوست و دشمن از زمان معصومین (ع) تا به امروز مشکلاتی را به وجود آورده است و در طول تاریخ اندیشمندان با درک و درد، در امر تحریف ستیزی تلاش نموده‌اند.
 

نوشتن دیدگاه