چکیده:
نقش شیعه در تحولات، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بعد از رحلت حضرت رسول (ص) همواره در صحنه‌های اجتماع تأثیرگذار بوده است. مخالفین شیعه بیشترین ظلم‌ها را در حق شیعیان روا داشته‌اند، ولی نتوانستند جلوی رشد و گسترش شیعه را بگیرند. مأمون عباسی با رویکردی آشتی‌جویانه به امام شیعیان پیشنهاد ولایت‌عهدی داد ولی از این اقدام سیاسی نتیجه‌ای به دست نیاورد. شیعیان که پیوسته بر اثر ظلم حاکمان عرصه را بر خود تنگ می‌دیدند از موطن اصلی خود مهاجرت کردند و در بلاد دیگر اسلامی پراکنده شدند. به دلیل مظلومیت و علاقه آنان به اهل‌بیت (ع) ظلم و ستمی که به آنان شده بود، توده مردم به شیعه گرایش پیدا کردند. نتیجه پیامد آن تشکیل حکومت‌های شیعی را به دنبال داشت. حکومت آل‌بویه یکی از همین حکومت‌ها است که دوره حاکمیت آنان از دوره‌های درخشان تاریخ اسلام و ایران قلمداد می‌شود. شیعه با بهره‌گیری از آل‌بویه تقیه را کنار گذاشت، تحولاتی در عرصه‌های مختلف علمی به وجود آورد و توانست در این دوره پایه‌های فکری و عقیدتی خود را پایه‌ریزی نماید. و به تأسیس حوزه‌های علمیه، مدارس و کتابخانه‌های متعدد اقدام نماید. حاکمان آل‌بویه باسیاست تساهل و تسامح بستر مناسبی را برای نحله‌های فکری ایجاد نمودند، تا آزادانه به تبلیغ عقاید خود بپردازند. بر همین اساس به آن دوره عصر رنسانس اسلامی یا انسان‌گرایی اسلامی می‌گویند. شیعه با حاکمان آل‌بویه و نحله‌های فکری تعامل برقرار نمود و توانست عقاید دینی خود را معرفی نماید و به تدوین علوم مختلف مانند فقه، اصول، حدیث، علم کلام و رجال بپردازد و به مرجعیت دینی برای حل مسائل فقهی رسمیت بدهد و به کمک آل‌بویه مراسم مذهبی مانند عزاداری ماه محرم، جشن عید غدیر، و گفتن ذکر اشهد ان علیا ولی‌الله را برقرار نماید. عالمان شیعه در بعضی مناصب حکومتی شرکت کردند وسعی کردند در تصمیمات حکومتی نقش داشته باشند. حاکمان آل‌بویه ضمن اجرای قوانین اسلامی سنت‌های ایرانی را هم رواج می‌دادند زمینه سقوط سلطه اعراب بر ایران را فراهم آوردند و تشکیل حکومت ایرانی را در ذهن مردم جای دادند. برای اولین بار سنت خلیفه و سلطان باب شد. قداست خلیفه به‌عنوان نهاد دینی از ذهن مردم ساقط شد.
کلیدواژه‌ها:نقش شیعه، تحولات سیاسی، آل‌بویه.
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* بیان مسئله
* هدف‌های تحقیق
* اهمیت موضوع و انگیزه انتخاب آن
* سؤالات و فرضیه‌های تحقیق
* روش تحقیق
فصل دوم: «اوضاع شیعه قبل از ظهور آل‌بویه»
فصل دوم: «آل‌بویه و شخصیت‌های علمی و فرهنگی آن زمان»
فصل چهارم: «نقش شیعه در تحولات سیاسی و فرهنگی روزگار آل‌بویه».
