چکیده:

 شعر قدیم به شکل‌های متعدد، مورد خوانش قرار گرفته و پژوهشگران از زوایای مختلف، آن را موردبررسی قرار داده‌اند. ولی در این پژوهش شعر از یک زاویه جدید نگریسته شده و آن اسلوب‌ها است؛ چراکه با مطالعه اشعار ناصرخسرو و حسن الهبل، «محاجه» گفتمان به‌خصوص اسلوب نشانه‌های مهمی از محاجه در شعر آن‌ها ملاحظه شد. هرچند بیشترین حضور محاجه، به علت ارتباط آن با خطابه، در نثر است، ولی گروهی از پیشینیان بر این عقیده بودند که گاهی شاعر قصیده، قطعه یا یک تک‌بیت را در مخالفت (محاجه) با یک ایده‌ای یا بطلان اندیشه‌ای می‌سراید تا یک تصویر محاجه گونه‌ای ارائه کرده، نیروی اقناع را تبیین نماید. ازجمله آن‌ها، شاعران شیعه هستند که با احتجاج به مذهب، از عقیده خود دفاع کرده‌اند. در این تحقیق به تحلیل گفتمان شعری الهبل و ناصرخسرو، بر پایه رویکرد کاربردشناسی در تولید گفتمان پرداخته می‌شود و این رویکرد شیوه عملی (کاربردی) در پژوهش‌های زبانی است که از سطح معنا فراتر رفته و به بررسی ارتباط زبان با کاربران آن می‌پردازد. همچنین به اهداف گوینده و چگونگی به‌کارگیری تکنیک‌های متنوع در بافت‌های معین اهتمام می‌ورزد. رویکرد کاربردشناسی امکان بررسی ملزومات گفتمان در بافت معین و همچنین شناخت تأثیر بافت در گفتمان را برای ما فراهم می‌کند. شعر اهل‌بیت (ع) به‌عنوان یک گفتمان خاص مورد توجه شاعران است که در آن شاعران از ابزارها و به‌عنوان مهم‌ترین نظریه‌ها و اسلوب‌های گفتمان «محاجه، بینا متنی، موسیقی» اسلوب‌ها اهل‌بیت (ع) استفاده کرده‌اند که عناصر مهمی در تحلیل گفتمان ادبی به شمار می‌آید و از ابزارها است که نقش آن برای رساندن پیام و اثرگذاری مورد نظر خود، بر مخاطب است. این اسلوب‌ها را ناصرخسرو و الحسن الهبل نه‌فقط برای نشان دادن فضیلت ممدوح بلکه برای تأثیر و اقناع و جلب توجه مخاطب به کار برده‌اند.

کلیدواژه‌ها:کاربردشناسی، اهل‌بیت (ع)، الحسن الهبل، ناصرخسرو، اسلوب‌های گفتمان.

مقالات مرتبط:

 بلاغة الحجاج فی شعر الحسن بن علی الهبل أمیر شعراء الیمن، أمة الکریم الذارحی، سعید بزرگ بیگدلی، خلیل پروینی، ادب عربی، صیف 1391، العدد 2، (32 صفحه، از 275 تا 306)، (علمی _ پژوهشی).

 فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در سه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «مباحث نظری گفتمان و عناصر آن»
فصل دوم: «الحسن الهبل و ناصرخسرو»
فصل سوم: «اسلوب‌های گفتمان شعر آل البیت (ع)»
* اسلوب اول: محاجه
  مبحث اول: واژه‌های محاجه
  مبحث دوم: ترکیب محاجه‌ای
  مبحث سوم: تصویر محاجه‌ای
* اسلوب دوم: بینا متنی
* اسلوب سوم: موسیقی
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه