چکیده:

 از امام صادق (ع) میراث روایی ارزشمندی برای مسلمانان به‌ویژه شیعیان باقی مانده است که بخشی از آن، مناظره‌های آن حضرت با پیروان فرق و مذاهب و مکاتب دیگر می‌باشد که در متون روایی شیعه ثبت گردیده است. این رساله به بررسی مناظرات امام صادق (ع) با مخالفان، اعم از مسلمان و غیرمسلمان، پرداخته و سعی نموده است تا مناظرات مورد نظر را استقرا کرده و علاوه بر تبیین اعتبار سندی آن‌ها، میزان استفاده علمای شیعه از این مناظرات را در استدلال‌های علمی خود، در حد امکان پی گیری نماید. متون موجود از این مناظرات، در سه مقطع تاریخی شامل سده‌های سوم و چهارم، سده‌های پنجم و ششم و سده‌های دهم و یازدهم به ثبت رسیده و منابع این مناظرات نیز غالباً کتب علمای شیعی است که از زمان شیخ کلینی تا علامه مجلسی تألیف و جمع‌آوری شده است. در مورد هر مناظره ابتدا به قدیمی‌ترین منبع مراجعه شده و ضمن بررسی متون روایی این دوره، کامل‌ترین روایات انتخاب گردیده و مناظرات به ترتیب خاص شماره‌گذاری شده است. در بررسی سندی نیز روایات مناظره همراه با نمودار سندی مشخص شده و هر روایت از چندین طریق نقل شده است. در این رساله نوزده مناظره از امام صادق (ع) با برخی از بزرگان فرق و مذاهب گوناگون و همچنین افراد ملحد و مادی از کشورها و مناطق مختلف جهان با متن اصلی عربی و ترجمه آن آورده شده است. هر دسته از این مناظرات در فصلی جداگانه از نظر بررسی و تطبیق متون روایی و از نظر سندی و همچنین چگونگی استفاده علمای شیعه از این مناظرات، با ذکر منابع دسته‌بندی‌ شده است تا هر محققی به‌آسانی بتواند هر یک از مناظرات را در پژوهش‌های کلامی، فقهی و تاریخی به‌آسانی مورد استفاده قرار دهد. نکته قابل توجه آن است که این مناظرات از نظر سندی، همگی خبر واحد به شمار می‌روند.

کلیدواژه‌ها:اسلام، امام صادق (ع)، شیعه، مناظره، علمای شیعه، مخالفان.

نوشتن دیدگاه