چکیده:

از مهم‌ترین سؤالاتی كه در مواجهه با حجم گسترده روایات تفسیری به ذهن می‌رسد، آن است كه مكتب اهل‌بیت (ع) در تفسیر قرآن و روش تفسیری آنان چگونه بوده و دارای چه ویژگی‌هایی است. در ابتدا باید گفت كه قرآن به علل متعددی نیازمند تفسیر است و در این میان، لزوم بهره‌گیری از اهل‌بیت (ع) در تفسیر به دلایل بسیاری مانند علوم گسترده ‌ایشان و آگاهی همه‌جانبه آن‌ها نسبت به قرآن، كاملاً ضروری است. اهل‌بیت (ع) راسخان در علم هستند و قرآن نزد ایشان از جایگاه والایی برخوردار است، زیرا آنان قرآن را معیار فهم حقیقی دین می‌دانند. درباره حجیت قول و نظر اهل‌بیت (ع) در تفسیر قرآن، دلایل متعدد قرآنی و روایی وجود دارد که به کمک اثبات عصمت ایشان، حجیت در تفسیر را نیز ثابت می‌کند. از سوی دیگر، اهل‌بیت (ع) دارای مكتب خاصی در تفسیر هستند. آنان که از دانش بسیار گسترده‌ای برخوردار بوده و ترجمان وحی الهی محسوب می‌شوند، از منابعی مانند قرآن كریم، وحی و الهام، كتب پیامبران پیشین، وراثت از پیامبر اكرم (ص) و عقل فوق‌العاده خود، بهره می‌برند. بررسی متون دینی شهادت می‌دهد كه ایشان از علم غیب نیز بهره‌مند بوده‌اند. مكتب تفسیری پیامبر (ص) دارای دو شیوه عمومی و خصوصی بوده است. در مكتب تفسیری ائمه (ع) نیز شاگردان بسیاری مانند ابن عباس و سعید بن جبیر تربیت شدند. اهل‌بیت (ع) با تفسیرآموزی، پیش‌گیری از تفسیر به رأی و مقابله با اسرائیلیات نقش مهمی در تفسیر قرآن ایفا نموده‌اند. از سوی دیگر، اهل‌بیت (ع) دارای روش‌های متعددی در تفسیر بوده‌اند كه روش تفسیر قرآن به قرآن، قرآن به روایات و قرآن با عقل، ازجمله این روش‌هاست. قلمرو تفسیر ایشان نیز مشتمل بر ظاهر و باطن، تأویل در قرآن، توسعه و تضییق مفهومی، علوم غیبی و احكام و فروع دین است. اسلوب تفسیری آنان هم دارای دو قسم اصلی تفسیر گزینشی و تفسیر موضوعی است.

کلیدواژه‌ها:اهل‌بیت (ع)، قرآن، تفسیر، مكتب تفسیری، روش‌های تفسیری.

نوشتن دیدگاه