چکیده:

 ائمه اطهار (ع) به‌عنوان پاسداران بزرگ مذهب شیعه، در طول حیات پربرکت خویش با اقدامات مناسب، شیعه را از خطرات مختلف سیاسی و اجتماعی حفظ می‌کردند. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و توصیف و تحلیل رویدادها، به نقش ائمه در این زمینه می‌پردازد. تبیین درست و تحلیل دقیق ابعاد مختلف سیره و روش امامان معصوم (ع) برای حفظ شیعه از خطرات سیاسی و اجتماعی، کاملاً به شناخت شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر عصر ایشان و موقعیت‌های متفاوت زندگی آنان، وابسته بود. عصر امویان، دوران سختی برای شیعیان بود؛ حاکمان خون‌آشام اموی بر آنان مسلط بوده و پیشوایان دینی شیعیان مورد بدگویی قرار می‌گرفتند. تعداد زیادی از شیعیان و پیروان ائمه (ع) یا در تبعید به سر می‌بردند و یا زندانی و شکنجه می‌شدند. ائمه اطهار (ع) در این دوران با آگاهی بخشی، صلح، مدارا، تقیه و تشکیل شبکه‌ی ارتباطی، به حفظ کیان شیعه مبادرت می‌کردند. آنان در زمینه‌ی علمی و فرهنگی، با تشویق نسبت به کتابت حدیث، به مبارزه با ورود روایات اسرائیلی پرداختند. حفظ یاد و خاطره‌ی عاشورا، بهره‌گیری از دعا و زیارات، تشکیل حوزه‌ی درسی، تربیت شاگردان و مناظره با مخالفان اعتقادی، از مهم‌ترین شیوه‌های آگاهی بخشی ائمه اطهار (ع) بود. برخی از ائمه هم از حربه‌ی صلح و تقیه برای حفظ خون شیعیان به‌خوبی بهره بردند. در دوره‌ی خلافت عباسیان، پیشوایان شیعه، شبکه‌ی ارتباطی مستقیم و متشکلی را با عنوان سازمان وکالت به راه انداختند. وظایف و اقداماتی مانند ارتباط امام با مردم، جمع‌آوری وجوهات شرعی، مبارزه با غلات و جریان‌های انحرافی، رسیدگی به وضع مالی شیعیان و ارشاد علمی و مذهبی از طریق همین سازمان انجام می‌شد. ائمه معصومین (ع) همچنین با تربیت بردگان، خدمت‌رسانی به مسلمانان به‌صورت ناشناس و کمک مادی برای اصلاح گنه‌کاران، در راه تصحیح و تغییر دیدگاه‌های شیعیان و دیگر مسلمانان تلاش می‌کردند و بدین ترتیب، مکتب تشیع را از خطرات حفظ می‌کردند.

کلیدواژه‌ها:ائمه (ع)، شیعه، امویان، عباسیان، تقیه، وکالت.

نوشتن دیدگاه