چکیده :
سیاست تا قبل از ظهور مکتب سامرا در دنیای شیعه، با پشت سر گذاشتن یک فرایند پیچیده و بغرنج متأسفانه راه‌رفته ائمه معصومین (ع) را به عقب بازمی‌گرداند و در همان نقطه‌ای متوقف می‌شود که شیعه برای گذار از این نقطه جان پاک‌ترین و شریف‌ترین انسان‌ها را در طبق اخلاص می‌گذارد و فدای حاکمیت قوانین الهی و حکومت ولایی می‌نماید. نقطه‌ای که در آن امامت و ولایت در چنبر تمایلات سیاست‌بازان، تبدیل به خلافت می‌گردد و علی (ع) این قلب تپنده شریعت از محراب سیاست و منبر حکومت به زیر کشیده شده و در کنج عزلت به تدریس فقه و تبیین قواعد فقهی می‌پردازد؛ و این همان نقطه سیاهی بود که ائمه معصومین شیعه (ع) برای زدودن آن از چهره تابناک اسلام، جان شیرین را به دم شمشیر بی‌رحم دشمن سپردند و جسم پاک در نقاب سرد خاک کشیدند. شیعه متأسفانه تا قبل از ظهور مکتب سامرا با همه مجادلات جانانه‌ای که بکار بست به هر دلیلی نتوانست از بازگشت به این نقطه تاریک و مجهول جلوگیری نماید؛ و دیدیم که سیاست را به آنجایی رساندند که ازملک شریعت خارج و در وادی جاه‌طلبی‌های زمامداران بی‌لیاقت دنیای اسلام اسیر می‌گردد. مکتب سامرا سیاست را از منزل اول رهانید و آن را همچون سایر معارف شیعه وارد حوزه‌های بحث و حیات اجتماعی مسلمین کرد. ولایت که تا آن زمان به‌عنوان یک قاعده فقهی به دنبال منزلی برای اسکان خود در فقه می‌گشت. زان پس خود سایه‌گستر امن قواعد فقهی گردید. اکنون این قواعد فقه، عرفان، فلسفه و اخلاق بود که همه‌جا سایه به سایه متولی می‌گشت تا از نفوس قدسی او جان تازه بگیرند و کالبد تشنه و رنجور مسلمین را سیراب سازند. این عظیم‌ترین دستاورد و پرشکوه‌ترین نتایج اندیشه مکتب سامرا در حوزه سیاست برای دنیای شیعه بود. شیعه اوج تجلی و عروج عاشقانه این نظریه را در مجاهدات عارفانه مکتب قم و بنیان‌گذار کبیر آن حضرت امام خمینی (ره) مشاهده می‌کند. مکتبی که همه دستاوردهای حاصل از سال‌ها کوشش و تلاش جان‌فرسای علمای گران‌قدر شیعه را ارج می‌نهد و آن را در قالب یک نظام سیاسی باثبات و پایدار، بر شالوده بینش اجتهادی پایه‌ریزی می‌نماید؛ بنابراین می‌بینیم که دستاوردهای حاصل از نظریه سیاسی مکتب سامرا برای دنیای شیعه ارمغان شریفی به بار می‌آورد. ارمغانی که نظام سیاست و شریعت را در دنیای تحولات پیچیده علم و فنّاوری و ایدئولوژی در هم می‌پیچد و از آن بنیانی نو درمی‌اندازد.
فصول پایان‌نامه:
این پایان نامه شامل سه بخش و شش فصل می‌باشد:
بخش اول: «رویکرد تاریخی بر سیر تحولات اندیشه سیاسی شیعه»
* فصل اول: تکوین اندیشه شیعه در حوزه سیاست
* فصل دوم: فرایند تحولات اندیشه سیاسی شیعه تا قرن اخیر
* فصل سوم: تطورات اساسی در اندیشه سیاسی شیعه در قرن اخیر
بخش دوم: «مکتب سامرا نقطه عزیمت رویکرد تاریخی اندیشه سیاسی شیعه در قرن اخیر»
* فصل چهارم: دغدغه‌های اساسی در نظریه سیاسی مکتب سامرا
* فصل پنجم: مفاهیم بنیادین در نظریه سیاسی مکتب سامرا
بخش سوم: «میراث پایدار اندیشه‌های مکتب سامرا در معرفت سیاسی شیعه»
* فصل ششم: نتایج اندیشه.
