چکیده:
جمهوری آذربایجان که به لحاظ درصد جمعیت، دومین کشور شیعه جهان اسلام می‌باشد، تحولات سیاسی- اجتماعی جهانی باعث شده است تا شیعیان این کشور روز بروز بر تحرکات سیاسی، اجتماعی خود در مسائل مختلف داخلی و بین‌المللی بی افزایند. موقعیت راهبردی، رشد اسلام‌گرایی و ایران گرایی، خلأ اعتقادی و فرهنگی و آموزه‌های شیعی، توجه محافل صهیونیستی و غربی و رشد فعالیت‌های پان ترکیستی، انجام مطالعات در یک حوزه شیعی با قلمرو سیاسی مشخص و با روش‌های جامعه‌شناسانه را ضروری می‌نمود. در این تحقیق با اتکا به مطالعات اسنادی و میدانی مشخص‌شده است که شیعیان جمهوری آذربایجان مشترکات فرهنگی – اجتماعی بسیاری با جمهوری اسلامی ایران دارند. تعلیمات و تبلیغات آموزه‌های شیعی توسط دین‌داران و طلاب علوم دینی برای پر کردن خلأهای به‌جامانده از 70 سال حکومت کمونیست‌ها در رأس اقدامات آن‌ها قرارگرفته است و در مقابل حکومت نیز محدودیت‌های بسیاری را برای مقابله با دین‌داران و گروه‌های شیعه اسلام‌گرا ایجاد و چالش‌های زیادی میان حکومت و این گروه‌ها به وجود آمده است. شیعیان تلاش می‌کنند با ایجاد مدارس غیرانتفاعی، آموزش‌های اعتقادی و فرهنگی، انتشار روزنامه‌ها و مجلات هدفمند مذهبی، ایجاد شبکه‌های اینترنتی و ماهواره‌ای مذهبی، برگزاری مراسم فرهنگی – دینی و ایجاد هیئت‌ها و مجامع دینی و فعال کردن مساجد و اماکن وارد مراحل دیگر شیعه‌گری همچون جریان سازی شوند که حضور درصحنه‌های سیاسی – اجتماعی داخلی و بین‌المللی همچون روز قدس و واکنش به حوادث جهان اسلام و تحرکات سیاسی برای تأثیرگذاری در سیاست‌های داخلی و خارجی حکومت در این راستا بوده است. در این تحقیق خوانندگان درمی‌یابند که گرایش به دین وزندگی دینی روند فزاینده‌ای را در این کشور نشان می‌دهد که طلاب تحصیل‌کرده در حوزه‌های علمیه ایران، نقش تعیین‌کننده‌ای در گسترش آن دارند اما دولت و جریانات وابسته غیرمذهبی داخلی و نیروهای خارجی، مانع مهم بازدارنده درروند گسترش دینی جامعه محسوب می‌شوند و افق‌های تازه‌ای برای عزت یافتگی و تبدیل‌شدن به عناصری تأثیرگذار در مسائل مختلف کشور گشوده‌اند اما باوجود رشد فعالیت‌های اسلام‌گرایی در این کشور تا دست‌یابی قدرت توسط شیعیان این کشور هنوز فاصله چشمگیری وجود دارد و بلوغ و نبوغ سیاسی لازم را برای کسب قدرت ندارند.
کلیدواژه‌ها:شیعیان، آذربایجان، جمهوری آذربایجان، گروه‌های شیعی، گرایش‌های شیعی.
مقالات مرتبط:
تحولات و تحرکات شیعیان آذربایجان در سال‌های اخیر/ غلغله تشیع، ولی جباری، زمانه، آبان 1390، شماره 104، (2 صفحه، از 66 تا 67).
فصول پایان‌نامه:
این پایان‌نامه شامل یازده فصل می‌باشد:
فصل اول: «کلیات»
فصل دوم: «تاریخچه تشیع در جمهوری آذربایجان»
فصل سوم: «وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی»
فصل چهارم: «جمعیت»
فصل پنجم: «ساختار سیاسی»
فصل ششم: «ساختار اقتصادی»
فصل هفتم: «آموزش‌وپرورش و آموزش عالی»
فصل هشتم: «فرهنگ»
فصل نهم: «سازمان روحانیت شیعه»
فصل دهم: «روابط با جمهوری اسلامی ایران و حوزه علمیه قم»
فصل یازدهم: «نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات»
