چکیده:

 سابقه تشیع در خراسان به قرون نخست هجری برمی‌گردد. ورود امام رضا (ع) به خراسان، از مهم‌ترین عوامل گسترش تشیع در این خطه محسوب می‌شود. بعد از شهادت امام، عالمان بسیاری از مناطق مختلف جهان اسلام به مشهد طوس مهاجرت کرده و در جوار مرقد حضرت، به بحث و فحص پیرامون مباحث شیعی پرداختند که ازجمله نتایج آن، ظهور عالمان و دانشمندان برجسته‌ای نظیر طبرسی و طوسی بود که تاکنون تألیفات ثمربخش آن‌ها راهگشای مطالعات شیعی بوده است. از دیگر آثار حضور امام رضا (ع) در خراسان، مهاجرت سادات (علویان و منسوبان به پیامبر (ص) به این سرزمین بود که بعد از شهادت آن حضرت نیز ادامه یافت. در مناطقی که جماعتی از سادات سکونت داشتند، نقبا به بررسی امور آن‌ها می‌پرداختند و با بهره‌گیری از نفوذ اجتماعی و جایگاه مهم خویش، از طریق ترویج مودت اهل‌بیت، زمینه‌ساز گسترش تشیع در خراسان شدند. مراسم و مواسم شیعی نیز که بازتاب گسترده‌ای در فرهنگ و ادبیات مسلمانان داشته، در گسترش فرهنگ شیعی نقش بارزی ایفا نموده است. قرون پنجم و ششم هجری در خراسان، مقارن با حکومت‌های سنی مذهب غزنوی، سلجوقی و خوارزمشاهی بوده است، اما باوجود سیاست‌های ضد شیعی آن‌ها، شیعیان امامی توانستند با در پیش گرفتن سیاست میانه‌روی و اعتدال، تقیه و نگارش تألیفاتی در فقه، کلام و اعتقادات شیعی در دوران تسلط حکومت‌های سنی در حفظ و اعتلای شیعه امامیه بکوشند، به‌خصوص که فعالیت اسماعیلیان تندرو در خراسان مانع از توجه سلاطین به شیعیان امامی می‌گردید. به‌علاوه، وجود مرقد امام رضا (ع) که از اقتدار معنوی خاصی در جامعه اسلامی برخوردار بود، کانون توجه سلاطین سنی مذهب شده بود. در رساله حاضر، نقش عوامل گوناگون عالمان شیعی، فعالیت نقبا، مراسم شیعی و تحولات سیاسی که همه به‌نوعی بازتاب ورود امام رضا (ع) به خراسان بود، در حفظ و اعتلای شیعه امامیه موردبررسی قرارگرفته است.

کلیدواژه‌ها:شیعه امامیه، خراسان، غزنوی، سلجوقی، خوارزمشاهی، امام رضا (ع).

 فصول پایان‌نامه:

 این پایان‌نامه شامل پنج فصل می‌باشد:
فصل اول: «کلیات تحقیق»
فصل دوم: «مباحث مقدماتی»
فصل سوم: «عالمان شیعی و گسترش تشیع»
فصل چهارم: «حیات فرهنگی _ مذهبی خراسان و گسترش تشیع»
فصل پنجم: «تحولات سیاسی و گسترش تشیع»
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه