چکیده:
عرفان و تشیع دو عنوان دال بر حقیقت واحدی هستند که به دلایل گوناگون به‌ناچار از هم فاصله گرفتند تا اینکه با کم شدن این فاصله به‌تدریج هرکدام گرایش‌های ذاتی خود را نسبت به دیگری نشان دادند. یکی از نقاط عطف تاریخی در این خصوص سده هفتم می‌باشد. پس از تعریف تصوف و عرفان به‌اختصار سیر نضج گرفتن آن و موقعیت و قلمرو عرفان از دید پیامبر (ص) عنوان‌شده، سپس به تحولات مربوط به سده هفتم ازجمله علمی و استدلالی شدن تصوف، دلایل رواج آن، وجه اشتراک آن‌ها یعنی قبول اصل ولایت به معنای عرفانی آن، پرداخته می‌شود. دین و مذهب تعریف‌شده و اعتقادات شیعه بررسی می‌شود. مبحث امامت و تفاوت شیعه و سنی در نیاز به امام و اعتراض تشیع که در آغاز به دو مسئله حکومت اسلامی و مرجعیت علمی که منحصراً حق اهل‌بیت (ع) است، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در روش‌های مبارزاتی، تشیع به تصوف نزدیک می‌شود که در این مورد آئین فتوت مطرح می‌گردد. دیدگاه‌های گوناگون درباره عرفان وجود دارد که در ادامه آن نکاتی از گفتار و کردار خود عرفا در ردّ بعضی نقدها ذکرشده است. ایده‌ها، و عملکردهای عرفا و دانشمندان و تأثیرگذاری آن‌ها بر ارتباط تشیع و تصوف شرح داده‌شده است. وجه اشتراک عرفا نداشتن تعصب دینی است که می‌توان جمع میان گرایش شیعی و سنی را ملاحظه کرد که در این سده از سوی عرفا گامی از تسنن به‌سوی تشیع برداشته شد. در ارتباط با حوادث سیاسی و اجتماعی که تأثیر مستقیمی بر تصوف و تشیع داشت به سیاست‌های نزدیکی به تصوف و تشیع و روحانیان از سوی محمد خوارزمشاه و الناصرلدین‌الله لدین لله برای مهار قدرت روزافزون آنان، اشاره شده است. هجوم مغول که سبب آشفتگی‌ها بود،گرایش مردم به عرفا و تصوف را که به دو شکل انفعالی و فعال بود را، به وجود آورد. سقوط بغداد و اتهام زدن به رهبران تشیع از مباحث آن روز بوده است. حضور دانشمندان شیعی که تحولی شگرف را به نفع عرفان و تشیع با دوراندیشی و فعالیت خود سبب شدند. در نهایت اسلام آوردن ایلخانان و توجه به تشیع و تصوف که از قبل آن تصوف مجال یافت که چهره شیعی خود را ظاهر کند و متقابلاً فقهای شیعه هم علایق صوفیانه خود را بروز دادند.
کلیدواژه‌ها:تصوف، عرفان، سده‌ی هفتم، فقیه، خانقاه.
فصول پایان‌نامه:
این پایان‌نامه شامل هشت فصل می‌باشد:
فصل اول: «کلیات»
فصل دوم: «شکل‌گیری تصوف و تشیع و روند رشد آن»
* بخش اول: جایگاه عرفان و تصوف
* بخش دوم: منشأ پیدایش تشیع و انشعابات آن
* بخش سوم: رهبر و هدایتگر کیست؟
فصل سوم: «انشعابات تشیع»
* بخش اول: رهبری و ماهیت سیاسی - مذهبی تشیع
* بخش دوم: انشعابات در مذهب تشیع
فصل چهارم: «وضعیت تصوف و تشیع درگذر حوادث و نحوه تأثیر آن»
* بخش اول: اوج‌گیری عرفان و تصوف
* بخش دوم: تأثیر و تأثر میان تشیع و تصوف
فصل پنجم: «نحوه مبارزات تشیع و برخورد سیاسیتمدارانه حکام با آنان»
* بخش اول: روش‌های حفظ اعتقادات
* بخش دوم: سیاست سلطان محمد خوارزمشاه و الناصرلدین‌الله الدین الدین لله
فصل ششم: «تهاجم مغول و تأثیر آن بر ارتباط تشیع و عرفان»
* بخش اول: عوامل تسریع‌کننده هجوم مغول و پناه بردن جامعه به معنویات
* بخش دوم: موقعیت تشیع و تصوف پس از حمله به بغداد
* بخش سوم: قدرت یافتن تدریجی تشیع و ارتباط نزدیک‌تر آن با تصوف
* بخش چهارم: ایلخانان مسلمان و بالندگی تشیع و تصوف
فصل هفتم: «نقش عرفا و دانشمندان در اشاعه مذهب تشیع و بررسی نظرات گوناگون درباره عرفان»
* بخش اول: گرایش عرفا به‌سوی تشیع
* بخش دوم: خصومت‌های گوناگون علیه عرفان
* بخش سوم: اختلاف شریعت‌ها از منظر عرفا
* بخش چهارم: خصوصیات عرفان، مدارا با عقاید مختلف
فصل هشتم: «نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ات».
