چکیده:

 یکی از اساسی‌ترین موضوعاتی است که در تاریخ ایران مطرح می‌شود. مهاجرت سادات علوی قبایل شیعی در سده‌های نخستین اسلامی، به مناطق ایران؛ زمینه‌ای مناسب برای رشد تدریجی تشیع در ایران فراهم کرد. هدف این پژوهش بررسی فعالیت‌های شیعی در سبزوار از حمله مغول تا روی کار آمدن صفویان است. مهم‌ترین رخدادی که در این زمان به وقوع پیوست تشکیل حکومت سربداران در این ناحیه است. بدون شک تبیین وقوع چنین رویدادی بدون در نظر گرفتن پیشینه تاریخی کنش‌های شیعی در ایران منطقه امکان‌پذیر نیست. ازاین‌رو پژوهش موجود با روش تاریخی (شیوه جمع‌آوری داده‌ها به شکل کتابخانه‌ای و بررسی داده‌ها به‌صورت توصیفی- تحلیلی) سعی کرده است درباره‌ی شیعه تحولات آن قبل از دوره‌ی موردپژوهش بحث کند. سپس به تبیین زمینه-ها، رویدادها پیامدهای نهضت سربداران در سبزوار بپردازد. بر اساس یافته‌های این پژوهش،‌ دستاوردهای حکومت سربداری در سبزوار شامل رواج آموزه‌های شیعی، تشکیل یک ساختار حکومتی جدید فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای تشکیل حکومت‌های بعدی شیعه بود. روی‌هم‌رفته نهضت سربداران نشانه‌ی همت وزیرت ایرانی بود که با آمیزش تصوف تشیع رنگ مذهبی به خود گرفت. افزون بر این نهضت سربداری از بعد فرهنگی با حمایت از علما و شاعران شیعه در ترویج آموزه‌های شیعی مؤثر بود.

نوشتن دیدگاه