چکیده:

 اخلاق از مباحثی است که از قدیم‌الایام مورد توجه متفکرین و فلاسفه مختلف بوده است و هر اندیشمندی به فراخور تفکرات خود به آن پرداخته و از جنبه‌ای آن را مورد توجه قرار داده است. فلاسفه مسلمان نیز از این امر مستثنی نبوده و بیشتر با نگاهی دینی، به اخلاق پرداخته‌اند تا نگاهی فلسفی. از طرفی، در غرب مکاتب بسیاری به مبحث اخلاق پرداخته‌اند و سعی در تبیین مسائل و مبانی اخلاقی، از راه‌های گوناگون نموده‌اند. مکتب سودگرایی یکی از این مکاتب است که نگاهی غایت‌گرا به اخلاق دارد. مسئله اصلی در اینجا، مقایسه غایت اخلاق از نظر خواجه‌نصیرالدین طوسی و سودگرایان می‌باشد که در ابتدا به بیان وجوه اشتراک این دو دیدگاه می‌پردازیم و سپس وجوه افتراق آن را بررسی می‌کنیم. این دو دیدگاه، به اخلاق نگاهی غایت‌گرا دارند؛ و غایت اخلاق را سعادت انسان می‌دانند و سعادت مورد نظر این دو مکتب توأم با لذت است و به‌نوعی می‌توان هم سودگرایان و هم خواجه نصیر را لذت‌گرا نامید؛ اما وجوه تفاوت این دو دیدگاه را چنین می‌توان بیان کرد: در مکتب سودگرایان، غایت اخلاق، سعادت اجتماع انسانی است یعنی بر سعادت جمعی تأکید دارند، درحالی‌که ازنظر خواجه نصیر غایت اخلاق، تأمین‌کننده سعادت فرد می‌باشد. سودگرایان به سعادت اخروی اعتقادی ندارند درحالی‌که خواجه نصیر بر سعادت اخروی و قرب الهی تأکید دارد. نظام اخلاقی خواجه نصیر، غایت‌گرای خودگرا است درحالی‌که مکتب سودگرایان غایت‌گرای دیگر گرا است که سعادت فرد را در سعادت جمع جستجو می‌کند. لذت مورد نظر خواجه نصیر دست‌یابی به عمیق‌ترین و پایدارترین لذتی است که برای نوع انسان متصور است که همان سعادت است نه لذت مادی و حسی. درحالی‌که در نزد سودگرایان بیشترین لذت برای بیشترین افراد منظور است. این لذت هم مادی می‌تواند باشد هم معنوی. در انجام این تحقیق ابتدا اخلاق از نظر خواجه نصیر و سودگرایان را مطالعه کردم و با مراجعه به پایان‌نامه‌های موجود در کتابخانه ملی از رفرنس‌های آن‌ها استفاده نمودم و توانستم مقالاتی را نیز در این رابطه پیدا کنم. پس از مقایسه اخلاق از دیدگاه این دو مکتب، به بیان غایت اخلاق پرداختم و مطالب را در چهار فصل جمع‌آوری نمودم.

کلیدواژه‌ها: اخلاق، غایت، سود‌گرایان، جان استوارت میل، بنتام، خواجه‌نصیرالدین طوسی، سعادت.

 فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «اخلاق و مبانی نظری اخلاق خواجه‌نصیرالدین طوسی»
فصل دوم: «غایت اخلاق از منظر خواجه نصیر»
فصل سوم: «اخلاق و مبانی نظری اخلاق سود گرای»
فصل چهارم: «غایت فعل اخلاق از منظر سودگرایی»
خلاصه و نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه