چکیده:

 ایثار، مقدم داشتن دیگری بر خود در کسب سود و منفعتی یا پرهیز از ضرر و زیانی است که نهایت برادری و دوستی بین دو نفر را نشان می‌دهد. هدف پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل مفهوم ایثار در آیات و روایات و بررسی آثار تربیتی آن است. پژوهش، از نوع کاربردی و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و روش تحلیل داده‌ها کیفی است. جامعه تحقیق متنی شامل آیات و روایات بحارالانوار می-باشد که به صورت هدفمند و در راستای سؤالات تحقیق انتخاب شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که مفهوم ایثار در آیات و روایات شامل ترجیح دادن، برتری دادن، مقدم شمردن، برگزیدن، انتخاب کردن، گرامی داشتن، معامله کردن، دوست داشتن و طلب کردن است. ابعاد ایثار در آیات و روایات بر اساس معنای ازخودگذشتگی شامل ابعاد اعتقادی، اجتماعی و سیاسی می‌باشد؛ و بر اساس معنای لغوی شامل ابعاد الهی و انسانی است. مؤلفه‌های ایثار شامل باور به ارزش ایثار، رفتار ایثارگرانه در ارتباط با نیازمندان با بذل مال، ایثار جان در راه خدا و حاکمیت توحید می‌باشد. آثار تربیتی ایثار در بعد فردی شامل پرورش فضایل اخلاقی، حقیقت‌جویی، تزکیه نفس، اصلاح نگرش و رفتار و در بعد اجتماعی شامل تقویت مهرورزی، تثبیت تمدن بالنده‌ی دینی، حسن رفتار در معاشرت اجتماعی، فقرزدایی، تقویت روح همبستگی است. نتیجه آن‌که ایثار معامله‌ای با خدا است. در صورتی که ایثارگر رضایت الهی را در این معامله در نظر بگیرد عمل او دارای بار ارزشی مثبت و در غیر آن دارای بار ارزشی منفی خواهد بود. ایمان به خداوند، پیامبران و رستاخیز بنیادی‌ترین باورها در شکل‌گیری ایثار می‌باشد.

نوشتن دیدگاه