چکیده:

 موضوع این رساله مقایسه آموزه‌های اخلاقی قرآن و عهدین در حوزه‌ معاشرت اجتماعی با تأکید بر عفو و عدالت است که در جهت تبیین جایگاه واقعی تعالیم قرآنی در بهبود روابط ‌جمعی و تأثیر بیشتر آن در این خصوص نسبت به کتاب‌ مقدس به بیان دو آموزه‌ی مهم اخلاقی در این دو کتاب با دید تحلیلی و تطبیقی می‌پردازد چون کمتر اثری را در این زمینه می‌توان یافت که به صورت تطبیقی و به طرز جامع به مقایسه موضوعات اخلاق اجتماعی پرداخته باشد. از طرفی هم چون همه خواهان نیک‌بختی و سعادتمندی و برای رسیدن به این هدف راهی جز کسب فضایل و دوری از رذایل اخلاقی وجود ندارد، لذا در این رساله بعد از شناخت ماهیت اخلاق، تنها دو آموزه اخلاقی عفو و عدالت که در روابط اجتماعی نقش بسزایی دارند مورد بررسی قرار گرفته و جایگاه آن دو در قرآن با کتاب‌ مقدس مقایسه شده است و از مجموع آن‌ها می‌توان چنین دریافت که عفو و گذشت از جمله اصول اخلاقی پذیرفته شده در تمام ادیان الهی است تا آنجا که اناجیل از میان ارزش‌های اخلاقی، بیشترین تأکید را بر عفو و گذشت دارند و به صورت مبالغه‌آمیزی از ایستادگی در برابر ظلم و مقابله به مثل پرهیز می‌دهند. لذا همه ادیان این حقیقت را پذیرفته‌اند که عفو و اغماض خوب است ولی درباره‌ی موارد و مقدار مطلوب آن با هم اختلاف‌نظر دارند. کتاب مقدس با تمام تأکیدی که بر عفو دارد، هیچ‌گونه توضیح روشنی در مورد آن نمی‌دهد و این رهنمود اخلاقی هم‌چون سایر رهنمودها با نوعی ابهام همراه است؛ اما نظام اسلام در کنار همه توصیه‌هایش بیان داشته که در کجا عفو لازم است و در کجا باید احقاق حق نمود. در رابطه با عدالت هم هیچ فرقی در میان ادیان الهی وجود ندارد و عهدین نیز همانند قرآن تأمین عدالت را به‌عنوان نیاز مشروع تمام انسان‌ها مطرح کرده و بر لزوم آن تأکید نموده است اما نه به گستردگی و شفافیت تعالیم قرآنی. در نتیجه می‌توان گفت با وجود آموزه‌های اخلاقی زیاد درکتاب‌ مقدس که به یقین ریشه الهی دارند، غالب این آموزه‌ها ناظر به روابط اجتماعی بوده و از شفافیت اخلاقی قرآن برخوردار نیستند و راه افراط و تفریط را رفته‌اند، علاوه بر این تحریفات واقع در آن موجب خلط موضوعات ارزشی و ضد ارزشی شده، ولی تعالیم‌ قرآنی از توسعه، اکمال و ضابطه‌مندی و ظرفیت ‌عظیمی برخوردار است که جنبه‌های گوناگون حیات انسانی را در بر گرفته و مسیر میانه‌روی و اعتدال را نشان می‌دهد و انسان در سایه آن می‌تواند به سعادت دنیا و آخرت برسد. کلمات کلیدی: عفو، عدالت، اخلاق، آموزه، اجتماع، معاشرت.

نوشتن دیدگاه