چکیده:

 رجالیان متقدم در معرفی بعضی از راویان به جرح یا تضعیف آن‌ها پرداخته‌اند. آنچه مهم می‌نمایاند آن است که متقدمان بر چه مبانی و با چه معیارهایی در تضعیف راویان پایبند بوده‌اند؟ کشف این مبانی و معیارها ما را با شیوه جرح و تضعیف متقدمان و اندیشه رجالی ایشان آشنا خواهد کرد. برای این منظور تمام کتاب‌های رجالی متقدم بازخوانی و پس از گردآوری مجموعه الفاظ تضعیف و بررسی تطبیقی بین منابع رجالی، چرایی مبانی و معیارهای تضعیف آشکار شد. رجالیان متقدم با داشتن مبانی و پیش‌فرض‌هایی چون «اعتقاد به حجیت سنت ائمه»، «وجود احادیث ساختگی»، «عدم وصول روایات به‌صورت متواتر» و «حجیت خبر واحد» به مبنای اختصاصی «اعتماد درون مذهبی به راوی» رهنمون شده بودند؛ بنابراین مبنا آنان به راوی‌ای اعتماد کامل داشتند که شیعه اثنی عشری، راست‌گو و ضابط بوده است؛ و آنچه در «فرایند تحدیث» و «اعتماد به صدور روایت» از ناحیه «راوی» خلل ایجاد می‌نموده را سبب تضعیف راوی دانسته‌اند. بر این اساس رجالیان متقدم در چهار حوزه «ضعف حدیث پژوهی»، «فساد اعتقادی در انکار امامت»، «فساد مذهبی در انحراف از امامت» و «کاستی‌های اخلاقی، رفتاری و فردی» معیارهای تضعیف راوی را ترسیم کردند. در حوزه «ضعف حدیث پژوهی راوی»، ده معیار را می‌توان در سه بخش ضعف در اسناد، ضعف در نگاشته و ضعف در حدیث‌شناسی راوی دسته‌بندی کرد که عبارت‌اند از: روایت از ضعفاء، روایت از مجاهیل و اعتماد به مراسیل، تخلیط، وضع، دس و تدلیس در کتب، ناشناخته بودن اثر، ضعف محتوایی یک اثر، ضعیف الحدیث بودن راوی و ناقل روایات شاذ و مفرد. در حوزه‌های «فساد اعتقاد و مذهب»، راویان منکر امامت و منحرف را در عناوین: «عامی»، «بتری»، «کیسانی»، «زیدی»، «ناووسی»، «فطحی»، «واقفی» و «غالی» مشخص نموده اند. معیارهای مربوط به «کاستی‌های اخلاقی، رفتاری و فردی» در دو بخش ویژگی‌های رفتاری و خَلقی قابل دسته‌بندی است که عبارت‌اند از: کذب، شرب خمر، همکاری با ظالمان و اختلالات عقلی. متقدمان در برخورد و نقل از هر گروه از راویان ضعیف به ضوابطی ویژه پایبند بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها:رجالیان متقدم، جرح و تضعیف، راویان، مبانی تضعیف، معیارهای تضعیف.

 مقالات مرتبط:

1) نقد پنداره رویگردانی محدثان شیعه از اسناد، محمدکاظم رحمان ستایش، مهدی غلامعلی، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، پاییز 1394، شماره 27، (صفحه، از 131 تا 154)، (علمی _ پژوهشی)
2) معیارها و ویژگی‌های حدیث پژوهی متقدمان در جرح راویان، مهدی غلامعلی، علوم حدیث، بهار 1393، شماره 71، (صفحه، از 3 تا 26)، (علمی _ پژوهشی)

فصول پایان‌نامه:

 این پایان‌نامه شامل شش فصل می‌باشد:
فصل اول: «مفاهیم و کلیات»
* بخش اول: مفاهیم
* بخش دوم: جرح و تعدیل در شیعه
* بخش سوم: شیعه و اسناد
فصل دوم: «مبانی جرح و تضعیف»
* بخش اول: مبانی کلی
* بخش دوم: مبنای اختصاصی
فصل سوم: «معیارهای تضعیف در حوزه حدیث پژوهی»
* ضعف در اسناد
* ضعف در نگاشته
* ضعف حدیث‌شناسی راوی
فصل چهارم: «معیارهای تضعیف در حوزه منکران امامت»
* بخش اول: راویان عامی
* بخش دوم: راویان بتریه
فصل پنجم: «معیارهای تضعیف در حوزه منحرفان از امامت»
* درآمد
* کیسانی
* زیدی
* ناووسی
* فطحی
* واقفی
* غالی
فصل ششم: «معیارهای تضعیف در حوزه رفتار و ویژگی‌های ظاهری راوی»
* ویژگی‌های رفتاری
* ویژگی‌های خَلقی
خاتمه: نتایج و پیشنهادات.

نوشتن دیدگاه