چکیده:

 لذت و سعادت دو تا از اولی‌ترین و طبیعی‌ترین تمایلات انسان است. به همین دلیل لذت‌گرایی و سعادت گرایی دو مکتب مهم فلسفی اخلاقی در طول تاریخ تفکر بوده است. در میان فلاسفه‌ی مسلمان نیز این دو به‌عنوان عوامل و محرکات فعل اخلاقی مورد توجه بوده است. ملاصدرا به‌عنوان قله‌ی اوج فلسفه‌ی اسلامی نیز در آثار خود به تشریح به این موضوع پرداخته است. این تحقیق به بررسی رابطه‌ی بین لذت و سعادت از دیدگاه ملاصدرا می‌پردازد با این توضیح که برخی فلاسفه لذت را از سعادت متمایز و جدا دانسته‌اند اما در آثار ملاصدرا تعبیری که در تعریف و تبیین لذت و سعادت به کار رفته است بیانگر رابطه‌ی عینیت و یگانگی این دو است. البته او لذت را دارای مراتب مختلف در موجودات و قوای مختلف می‌داند اما لذت اختصاصی انسان را که لذت عقلی است با سعادت یکی می‌داند که عبارت است از ادراک عالی‌ترین وجودات که برای انسان ممکن است. ملاصدرا در تعریف لذت و سعادت از مبانی و ابتکارات فلسفی خود کمک می‌گیرد. او عالم وجود را سلسله مراتبی از پست‌ترین موجودات مثل جمادات تا عالی‌ترین وجودات یعنی عقول مفارقه و در آخرین مرتبه عقل محض و ذات وجود مطلق باری‌تعالی می‌داند. از نظر او لذت زمانی حاصله می‌شود که یک موجود یا یک قوه‌ی وجودی آنچه را که مقتضای ذات خود است به نحو کامل ادراک کند. به‌عنوان مثال لذت قوه‌ی باصره‌ی انسان در دیدن مناظر زیبا و لذت قوه‌ی سامعه در شنیدن صداهای گوش‌نواز است. از نظر او حقیقت انسان که او را از سایر موجودات متمایز می‌کند عقل اوست بنابراین لذت حقیقی و اختصاصی انسان در آن است که این قوه‌ی عاقله متعلَق خود یعنی وجودات عقلی را ادراک نماید. حال به هر میزان این ادراک کامل‌تر صورت گیرد و مدرک نیز متعالی‌تر باشد لذت و سعادت حاصل بیشتر خواهد بود؛ و این حالت زمانی حاصل می‌شود که انسان عقل خود را با تعلیم و تزکیه به صرافت و کمال کامل برساند تا توان ادراک معقولات صرف و محض در آن به وجود بیاید؛ بنابراین از آنجا که برترین وجودات معقول ذات باری‌تعالی و اسماء و صفات او می‌باشد لذت و سعادت حقیقی انسان در ادراک خداوند می‌باشد. این حالت همان است که در تعابیر دینی و عرفانی با قرب حق، رضوان و جنت از آن یاد می‌کنند و راه وصول به آن رسیدن به مرتبه‌ی ایمان (کمال عقلی یا عقل بالفعل) از طریق عمل صالح (رفع موانع رشد عقل) می‌باشد.

کلیدواژه‌ها:لذت، سعادت، کمال، علم و معرفت، ادراک، سعادت اخروی، سعادت حقیقی، لذت مادی و جسمانی، لذت حقیقی اخروی لذت عقلی، فعل اخلاقی.

فصول پایان‌نامه:

 این پژوهش در پنج فصل ارائه شده است:
فصل اول: «مبانی لذت و سعادت در حکمت متعالیه‌ی ملاصدرا»
فصل دوم: «نقش وجود و کمال در لذت و سعادت»
فصل سوم: «نقش معرفت و عقل در لذت و سعادت»
فصل چهارم: «لذت در دیدگاه ملاصدرا»
فصل پنجم: «سعادت در دیدگاه ملاصدرا»
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه