چکیده:
احوال عرفانی یکی از مباحث مهم و مشروح عرفان و تصوف اسلامی، به شمار می‌آید. سالک در مسیر سلوک خود برای وصول به کمال باید نفس را از هواهای نفسانی پاک کند، بدین منظور کسب مقامات عرفانی باعث صاف شدن اندرون سالک می‌گردد و در نتیجه او آمادگی و شایستگی کامل پیدا می‌کند تا احوال عرفانی بر او وارد شود. «قرب» یکی از مهم‌ترین احوال عرفانی است که علاوه بر جایگاه والای آن در قرآن کریم، از اهمیت و ارزش بسیاری در آثار عرفا برخوردار است تا جایی که کمتر شاعر و نویسنده‌ای را می‌توان یافت که از احوال عرفانی و به ویژه حال قرب استفاده نکرده باشد. اگرچه ممکن است بعضی به صورت صریح به این موضوع نپرداخته باشند؛ ولی در اکثر متونی که تا پایان قرن ششم هجری تألیف شده، به محورهای اساسی آن‌که عبارت است از: «قرب پیش از فنا» و «قرب پس از فنا» اشاره شده است. در این رساله با مطالعه کتب عرفانی موجود تا پایان قرن ششم هجری، تحلیل جامعی از این حال ارائه شده و سپس با بررسی متون نظم و نثر ادب فارسی، بازتاب آن در بین آثار نویسندگان و شعرای این دوره بیان و تحلیل گردیده است.
کلیدواژه‌ها:ادبیات، عرفان، حال، قرب، آثار منظوم، آثار منثور.
مقالات مرتبط:
1) بازشناسی مفهوم قرب در آثار عطار نیشابوری، سید علی‌اصغر میرباقری فرد، الهام شایان، متن پژوهی ادبی، پاییز 1391، شماره 53، (22 صفحه، از 35 تا 56)، (علمی _ پژوهشی)
2) سیر عرفانی قرب در متون عرفانی تا سده هفتم هجری، سید علی‌اصغر میرباقری فرد، الهام شایان، متن شناسی ادب فارسی، بهار 1391، شماره 1، (14 صفحه، از 1 تا 14)، (علمی _ پژوهشی)
فصول پایان‌نامه:
این پژوهش در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* تبیین مسأله پژوهشی و اهمیت آن
* اهداف
* فرضیات و پرسش‌ها
* پیشینۀ تحقیق
* روش تحقیق
فصل دوم: «تحلیل عرفانی قرب»
* جایگاه قرب در تفاسیر
* جایگاه قرب در عرفان
فصل سوم: «بازتاب قرب در متون منظوم»
* عطار
* سنایی
* خاقانی
فصل چهارم: «بازتاب قرب در متون منثور»
* کشف‌المحجوب
* آثار خواجه عبدالله انصاری
* آثار روز بهان بقلی
* کشف‌الاسرار
* تذکره الاولیا
* عوارف المعارف
* آثار احمد غزالی
* آثار ابو‌حامد غزالی
* ترجمۀ رساله قشیریه
* آثار عین القضات همدانی
* آثار احمد جام
* آثار نجم‌الدین کبری
نتیجه‌گیری کلی.
