چکیده:
انسان جسم مادی و روح ملکوتی دارد و برای سلامتی جسم مادی نیازمند دانش پزشکی و برای سلامتی روح ملکوتی، نیازمند دانش اخلاق است و با توجه به اولویت تزکیه نفس نسبت به رفتار بیرونی، اگر رابطه پزشک و بیمار در چارچوب ارزشهای اخلاقی و معنویت باشد، میتوان به سعادت جسم و جان در فرد و جامعه امیدوار بود، در غیر این صورت فرد و جامعه دچار آسیب میگردد. در مکتب اخلاقی اسلام که مبتنی بر عقل و وحی میباشد و با فطرت و طبیعت آدمی هماهنگ است، رابطه پزشک و بیمار بر پایه آیات قرآن و روایات پیشوایان دینی استوار است و اندیشمندان مسلمان در تمدن اسلامی، بر همین پایه و اساس عمل کردهاند. رابطه پزشک و بیمار، رابطه میان دو انسان مکلف است و باید تابع قانون الهی یعنی در چارچوب فقه و حقوق اسلامی تعیین شود و رابطه اخلاقی میان آن دو، از مباحث مهم اخلاق پزشکی و مورد توجه پژوهشگران است و منابع ارزشمند آیات قرآن و روایات پیشوایان و نظر اندیشمندان مسلمان هم چون رازی و رهاوی در این موضوع میتواند راهگشا باشد. بر همین اساس اخلاق فردی پزشک در تعامل با بیمار باید با نگاه متعالی و نوعدوستی همراه باشد، از حُسن خُلق برخوردار باشد، مسئولیتپذیر بوده و از صلاحیت علمی و عملی برخوردار باشد و در زمینه اخلاق حرفهای نسبت به بیمار باید حقیقتگو باشد، رازدار باشد، به مسائل روحی و اعتقادات بیمار احترام گذارد، در اقدامات خود کسب رضایت نماید و عدالت را در هر حال رعایت کند تا شایسته این حرفه مقدس گردد؛ و در موادی که در اجرای اخلاق حرفهای دچار تزاحم میگردد، باید با روش تحلیل مبتنی بر عقل، تزاحمهای عملی را با تشخیص اهم و مهم، حل کند، یعنی اهم را انجام دهد و به ناچار دست از مهم بشوید، اما آنچه باید پزشک همواره مورد توجه داشته باشد، این است که خود را به اخلاق الهی زیور دهد تا هم چون حکیمان دوران تمدن اسلامی، الگو باشد و حرفه خود را راهی برای کمال و تعالی معنوی قرار دهد.
کلیدواژهها:اخلاق، پزشک، اخلاق فردی، اخلاق حرفهای، اخلاق پزشکی.
فصول پایاننامه:
این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «تعاریف و کلیات»
* پزشکی و پزشک
* فقه، حقوق و رابطه آن با علوم پزشکی
* اخلاق
* اخلاق پزشکی
فصل دوم: «اخلاق فردی رابطه پزشک و بیمار»
* آیات
* روایات
* دیدگاه اندیشمندان مسلمان
* رشد فضیلتهای اخلاقی برای پزشک
* مدلهای رابطه پزشک با بیمار
* نگاه متعالی و نوعدوستی
* حسن خلق
* تعهد و مسئولیتپذیری
* صلاحیت علمی و عملی
فصل سوم: «اخلاق حرفهای و رابطه پزشک و بیمار»
* آیات
* روایات
* اخلاق حرفهای پزشک از نظر اندیشمندان مسلمان
* حقیقتگویی
* رازداری
* توجه به مسائل روحی و اعتقادات بیمار
* کسب رضایت
* عدالت
فصل چهارم: «نتیجهگیری و پیشنهادات»
* ارزشها در روابط اخلاقی پزشک و بیمار
* ارزشهای اخلاق فردی
* ارزشهای اخلاق حرفهای
پیشنهادات.