چکیده:

 یکی از مهم‌ترین مباحث فلسفه اخلاق، بحث رابطه دین و اخلاق است. این بحث از با سابقه‌ترین مباحث فلسفه اخلاق به شمار می‌رود و شاید بتوان آن را از نخستین مسائل فلسفه اخلاق در یونان باستان به شمار آورد. نیز می‌توان در میان اندیشمندان مسلمان مسئله دین و اخلاق را از کهن‌ترین و پر نزاع‌ترین مسائل فلسفه اخلاق به شمار آورد، گرچه به این عنوان نبوده بلکه تحت عنوانی چون حسن و قبح افعال مطرح بود. به طور کلی همه دیدگاه‌های مطرح‌شده را می‌توان تحت سه دیدگاه کلی تباین، اتحاد، تعامل فرض کرد، عده‌ای اعتقاد دارند که بین دین و اخلاق تباین وجود دارد و بین آن‌ها هیچ رابطه‌ای نیست. برخی هم معتقدند که بین دین و اخلاق اتحاد وجود دارد. برخی دیگر هم قائل به رابطه تعامل بین دین و اخلاق می‌باشند. آیت‌الله مصباح یزدی نیز به‌عنوان یکی از اندیشمندان مسلمان در مورد رابطه دین و اخلاق اعتقاد دارند که دین و اخلاق از جهت مبنایی با هم اتحاد و وحدت دارند و این وحدت به شکل جزء و کل می‌باشد؛ یعنی اگر دین را به‌عنوان یک کل در نظر داشته باشیم، اخلاق بخشی از ارکان اصلی این کل به حساب می‌آید. اخلاق بخشی از دین است. زمانی که ما دین را تعریف می‌کنیم و اجزاء آن را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که اخلاق یکی از سه جزء دین است و اخلاق اگر بخواهد ثابت و بدون تغییر باشد ضامن لازم دارد و آن چیز غیر از توحید نمی‌باشد و از طرف دیگر ایمان نیز به‌وسیله اخلاق کریمه حفظ می‌شود. در این تحقیق ما به بررسی اجزاء، قلمرو، کارکردها و هدف دین و اخلاق پرداختیم. طبق دیدگاه ایشان، دین دارای قلمروی گسترده و دارای کارکردهای مختلفی می‌باشد، دین در عرصه‌های متفاوت زندگی بشر وارد شده و دارای برنامه هست. لذا به نظر ایشان دین و اخلاق هم در اجزاء و هم در کارکردها و هم در قلمرو دارای ارتباط با همدیگر می‌باشند و در نهایت از مجموع کلمات استاد مصباح این نتیجه را برداشت کردیم که از منظر وی بین دین و اخلاق رابطه هست البته نه تباین و نه تعامل بلکه رابطه از نوع اتحاد جزء و کل می‌باشد. لذا نسبت به این دیدگاه اشکالاتی مطرح‌شده که از منظر استاد مصباح به آن‌ها پاسخ دادیم. از مجموع نظرات استاد این نکته را برداشت کردیم که اگر دین و اخلاق را آن‌گونه که در غرب تعریف می‌کنند تعریف کنیم، شاید این اشکالات وارد باشد اما با تعریفی که ما در اسلام از دین و اخلاق داریم و اخلاق را جزء دین می‌دانیم این اشکالات وارد نمی‌باشند.

کلیدواژه‌ها:آیت‌الله مصباح یزدی، دین، اخلاق، رابطه دین و اخلاق.

مقالات مرتبط:

 بررسی و نقد شبهات مربوط به رابطه دین و اخلاق از نظر آیت‌الله مصباح یزدی، ستار سبحانی نیا، فرهنگ پژوهش، تابستان و پاییز 1392، شماره 14 و 15، (22 صفحه، از 239 تا 260).
فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات، مفاهیم»
* گفتار اول: کلیات
* گفتار دوم: مفاهیم (دین، اخلاق، رابطه دین و اخلاق)
فصل دوم: «دین (ماهیت، اجزاء، قلمرو، کارکردها و هدف)»
* گفتار اول: ماهیت دین
* گفتار دوم: اجزا دین
* گفتار سوم: قلمرو دین
* گفتار چهارم: کارکردها و اهداف دین
فصل سوم: «اخلاق (ماهیت، قلمرو، کارکردها و اهداف)»
* گفتار اول: تعریف اخلاق
* گفتار دوم: قلمرو اخلاق
* گفتار سوم: کارکردها
فصل چهارم: «رابطه دین و اخلاق»
* گفتار اول: رویکردهای گوناگون درباره‌ی رابطه‌ی دین و اخلاق
* گفتار دوم: دیدگاه برگزیده رابطه دین و اخلاق از منظر آیت‌الله مصباح
* گفتار سوم: بررسی شبهات مربوطه
خلاصه پژوهش، نتیجه‌گیری، پیشنهادات.

نوشتن دیدگاه