چکیده:

 مسئله نعمت و افزایش یا سلب آن یکی از موضوعات مطرح و مورد بحث در قرآن کریم می‌باشد. نعمت به معنی آنچه که سازگار با زندگی و موافق با کمال انسان و رسیدن به سعادت و قرب الهی است می‌باشد. این کلمه به همراه مترادف‌های آن از جمله «آلاء، منَّ، بلاء، ید، حسنه، فضل، طول، ترفه» در قرآن کریم و لغت عرب به کار رفته است. با توجه به آیات قرآن کریم، همیشه بهره‌مندی یا سلب نعمت‌های الهی دلیل بر قرب و یا پستی و خواری جایگاه شخص نزد خداوند متعال نمی‌باشد و ممکن است کافران نیز به دلایلی از جمله سنت استدراج و یا پاداش برخی اعمال دنیایی آن‌ها، از این نعمت‌های فراوان برخوردار شوند. نعمت‌های الهی در قرآن کریم به‌طور کلی به دو دسته نعمت‌های ظاهری و باطنی تقسیم می‌شود. از سوی دیگر در قرآن کریم رابطه بین اعمال انسان و برخورداری از نعمت یا زوال آن رابطه‌ای غیر قابل انکار است و بر اساس آن انسان با انجام اعمالی لیاقت و شایستگی بهره‌مندی از نعمت را از دست خواهد داد و برعکس با انجام اعمالی دیگر زمینه بهره‌مند شدن از نعمت را فراهم خواهد ساخت. از دیدگاه قرآن کریم عواملی همچون ایمان، تقوا، عمل صالح، دعا، شکر، توبه و استغفار، انفاق، اقامه کتب آسمانی، پذیرش ولایت ائمه، ازدواج، توکل، صبر و استقامت، احسان، سعی و تلاش در افزایش نعمت‌های الهی مؤثر است و از سوی دیگر عواملی مانند کفر، شرک، کفران نعمت، عدم انفاق، اعراض از یاد خدا، رباخواری، ترک امر به ‌معروف و نهی از منکر، کم‌فروشی، تکذیب و مخالفت و قتل رهبران الهی، بی‌توجهی به فرمان الهی، پیروی از وسوسه شیطان، کبر، عدم اکرام یتیم و ظلم در سلب و زوال نعمت‌ها نقشی اساسی و غیر قابل انکار دارد.

نوشتن دیدگاه