چکیده:

 یکی از مباحث مهم در عرفان عملی «مراقبه» است که مراحل سیر و سلوک سالک الی الله در پرتو این مقوله‌ی مهم، پی‌ریزی می‌شود. از آنجا که یکی از محوری‌ترین تعالیم امام خمینی (س) مراقبه می‌باشد و آیت‌الله بهاری همدانی (ره) از عرفای معاصر نیز در مراسلات خویش بر این مطلب تأکید داشته‌اند، لذا این پایان‌نامه با هدف تبیین شباهت‌ها و تفاوت‌های آرای امام خمینی (س) و آیت‌الله بهاری همدانی (ره) در باب مراقبه تدوین گردیده است. در پی یافتن پاسخ این سؤال که چه تعریفی از مراقبه می‌توان ارائه داد و مراقبه چه ساحاتی از ساحات انسان را در برمی‌گیرد، تعریف جامعی از مراقبه ارائه شده است و بر اساس برخی اشارات غیرصریح امام خمینی (س) و با استناد به برخی احادیث، به معنای موسع‌تری از مراقبه دست یافتیم که علاوه بر مراقبه در عرصه‌ی رفتار، مراقبه در ساحات صفات و عقاید را نیز شامل می‌شود. هم‌چنین مبانی معرفتی مراقبه و نظریه‌ی تشکیکی بودن مراقبه و مراتب متعدد آن تبیین گردیده است. در پاسخ به این سؤال که مراقبه چه آثار و نتایجی دارد، حب و انس، شرم و حیاء و کشف و شهود به‌عنوان آثار و نتایج قطعی آن که مورد اتفاق‌نظر قدما و عرفای معاصر بوده است، مطرح گردیده است و در تبیین عوامل حدوث و بقاء مراقبه و آفات و موانع آن علاوه بر بررسی آثار قدما، به مباحثی مانند تضرّع و توسل و غفلت و دنیاطلبی که در ادبیات عرفانی عرفا، مورد غفلت واقع شده است و امام خمینی (س) و آیت‌الله محمد بهاری همدانی به آن موضوعات توجّه داشته‌اند، پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها: مراقبه، محاسبه، مشارطه.

 مقالات مرتبط:

 مقایسه‌ی آرای امام خمینی (ره) و آیت‌الله بهاری همدانی در باب مراقبه، سید محمود یوسف ثانی، محمدرضا فریدونی، ؛ فائزه بالایی، پژوهشنامه عرفان، پاییز و زمستان 1389، شماره 3، (30 صفحه، از 149 تا 178).
فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق دارای سه فصل می‌باشد:
فصل اول: «واژه‌شناسی «مراقبه» در معاجم عربی و بررسی مفهوم آن در قرآن و تاریخ تصوف»
* بخش نخست: بررسی واژه «مراقبه» در زبان و ادبیات عرب
* بخش دوم: جایگاه مراقبه در قرآن
* بخش سوم: جایگاه مراقبه در تاریخ تصوف
فصل دوم: «تعریف و مبانی مراقبه»
* بخش نخست: تعریف مراقبه
* بخش دوم: مبانی معرفتی مراقبه
* بخش سوم: متعلق مراقبه
* بخش چهارم: ضرورت و اهمیت مراقبه
* بخش پنجم: ساحات مختلف مراقبه
* بخش ششم: مراتب مراقبه
فصل سوم: «مسائل مراقبه»
* بخش اول: عوامل حدوث مراقبه
* بخش دوم: عوامل بقاء مراقبه
* بخش سوم: آفات مراقبه
* بخش چهارم: موانع مراقبه
* بخش پنجم: آثار و نتایج مراقبه
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه