چکیده:
قرآن کریم در فضای فرهنگی نازل شده است که فهم صحیح آن در گروه دستیابی به مفاد واژگان قرآنی متناسب با همان معانی عصر نزول است. شناخت این معانی با استفاده از فرهنگ عامه عصر نزول، روایات پیامبر و امامان، سخنان صحابیان، کتب معناشناسی و لغوی و نیز تفاسیر نگاشته شده امکان‌پذیر است. از این‌رو پژوهش حاضر به «بررسی و تحلیل واژه عجله از دیدگاه قرآن کریم و نقش آن در زندگی انسان» پرداخته است. تمام تلاش افراد عجول بر این است که در عصر خود نتایج کار خود را مشاهده بکنند که همین موجب بی‌انگیزگی در افراد و خسارات جبران‌ناپذیر و فراوان و بی‌کیفیتی می‌شود. عجله به معنای «نوعی شتاب بخشیدن به کارها و تلاش‌ها، برای دستیابی به نتایج بیشتر در زمان کمتر است.» به آغاز خلقت انسان و بلکه به دوران قبل از آن برمی‌گردد؛ که قضاوت عجولانه فرشتگان درباره خلقت بشر به آن اشاره دارد. عجله گاهی از صفات نکوهیده و گاهی از صفات پسندیده به شمار می‌آید. عجله نکوهیده به‌عنوان یک اخلاق ناپسند در رفتار انسان به صورت‌های گوناگون آشکار می‌شود که نتیجه آن چیزی جز شکست، ناامیدی و پشیمانی نخواهد بود و نمونه‌هایی از عمده‌ترین آن‌ها عجله در پذیرش خبر بدون تحقیق، عجله در استجابت دعا و ... است و نمونه‌هایی از عمده‌ترین عجله‌های پسندیده در قرآن کریم عجله در خیرات، عجله در انفاق و بخشش، شتاب برای نماز جمعه، عجله در مناجات و ملاقات خداوند متعال و ... است. عوامل و زمینه‌های متعددی سبب بروز عجله می‌شوند که از جمله عوامل و زمینه‌های آن عبارت است از: محدودیت علمی، حسد، وابستگی به دنیا، سرشت و طبیعت انسان، و جلب رضایت خداوند و حب رسیدن به پاداش. این عوامل، تأثیرات منفی و مثبت بسیاری در زندگی انس آن‌ها به دنبال دارد. از جمله پیامدهای زیانبار عجله مذموم عبارتند از: محرومیت از برکت علم، ندامت و پشیمانى، فزونى خطاها و لغزش‌ها و...که در قرآن کریم و روایات معصومان راه‌هایی مانند: صبر، مشورت، توکل به خدا، تفکر قبل از سخن و عمل، برای درمان آن گفته شده است. ثمرات عجله پسندیده نیز در زندگی انسان عبارت است از: نجات بی‌گناهان، عدم انحراف فرزندان، کسب مغفرت و بهشت در آخرت و... .
کلیدواژه‌ها:
عجله، عجله مذموم و پسندیده، عوامل و زمینه‌ها، پیامدها، راه‌های درمان.
مقالات مرتبط:
آثار و نتایج شتاب‌زدگی در مسئولیت‌های اجتماعی از دیدگاه قرآن و روایات، عبدالرحمان علیزاده، بصیرت و تربیت اسلامی، پاییز 1394، سال دوازدهم، شماره 34، (20 صفحه، از 117 تا 136)، (علمی _ ترویجی).
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق دارای چهار فصل می‌باشد:
فصل اول: «کلیات و مفهوم شناسی»
* کلیات
* مفهوم شناسی عجله
فصل دوم: «اقسام عجله»
* اقسام عجله
* عجله‌های مذموم
* عجله‌های پسندیده
فصل سوم: «عوامل و زمینه‌های عجله»
* عوامل و زمینه‌های عجله
* نمونه‌هایی از عوامل و زمینه‌های عجله ناپسند
* عوامل و زمینه‌های عجله پسندیده
فصل چهارم: «تأثیر عجله در زندگی انس آن‌ها»
* تأثیر عجله در زندگی انس آن‌ها
* پیامدهای منفی و زیانبار عجله
* پیامدهای عجله‌های مثبت و پسندیده
* راه‌های درمان عجله منفی
نتیجه‌گیری.
