چکیده:
این رساله تحت عنوان تحلیل و تبیین مفهوم دروغ، پیامدهای تربیتی و راه‌های پیشگیری و درمان آن از منظر آموزه‌های اسلامی به بحث تفسیری، روایی و روان‌شناسی این رذیله پرداخته است؛ زیرا یکی از موضوعاتی که در آیات زیادی از قرآن مجید (257 آیه) و تعداد کثیری از روایات معصومین علیهم‌السلام و بزرگان دین موضوع سخن واقع شده است، بحث دروغ می‌باشد. ضرورت این تحقیق زمانی آشکار می‌شود که بدانیم با انجام این گناه به ظاهر کوچک، وارد گناهان بزرگ و اعمال شاقّه می‌شویم. در این رساله رسیدن به اهداف خاصی مورد نظر است. از جمله تبیین دقیق مفهوم دروغ و واژه‌ی هم معنای آن و ذکر مشتقات این دو؛ دروغ عبارت از (سخن ناراست یا قول ناحقی که به قصد فریب یا گمراه ساختن دیگران گفته می‌شود) می‌باشد و همچنین ذکر انواع دروغ توضیح و تبیین می‌پردازد و آثار دروغ که آثار، تربیتی، اجتماعی و انفرادی را در بر می‌گیرد و می‌توان سلب اعتماد، خیانت، کاهش ارزش اجتماعی، فراموشی، رسوایی و فقر را جزء این آثار برشمرد. دروغ شامل علت‌هایی از قبیل خودخواهی و لجاجت، ترس، اجبار و ... است؛ و شامل استثنائاتی از جمله دروغ برای ضرورت‌ها، اصلاح و جنگ، توریه و تقیه می‌باشد و در آخر راه‌های معالجه و درمان و چگونگی برخورد با این رذیله و وظایف افراد در برابر شخص دروغ‌گو یادآوری شده است. مطالب این پژوهش با استفاده از کتاب‌های تفسیری همچون تفسیر المیزان، نمونه، مجمع‌البیان و کتاب‌های روایی مانند اصول و فروع کافی، میزان‌الحکمه و کتاب‌های اخلاقی مانند محجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، جامع السعادات، معراج السعاده و کتب روان‌شناسی دروغ می‌باشد. روش تحقیق به اعتبار هدف، کاربردی و به اعتبار ماهیت و روش، توصیفی و تفسیری و به اعتبار روش جمع‌آوری مطالب، کتابخانه‌ای و از طریق فیش‌برداری است.
کلیدواژه‌ها: دروغ، کذب، رذیله‌ی اخلاقی، آموزه‌های اسلامی.
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق دارای پنج فصل می‌باشد:
فصل اول: «مقدمه»
* کلیات
* بیان مسئله
* اهمیت و ضرورت مسئله
* اهداف پژوهش
فصل دوم: «مبانی نظری پژوهش»
فصل سوم: «روش پژوهش»
فصل چهارم: «یافته‌های پژوهش»
* فهم معانی دروغ از دیدگاه آموزه‌های اسلامی
* معنای لغوی کذب
* واژه‌های معادل کذب در قرآن کریم
* انواع تکذیب در آیات قرآن
* آیات و تفاسیر مر‌بوط به رذیله کذب
* ویژگی‌های دروغ‌گویان در قرآن
* مفهوم کذب در آموزه‌های اسلامی
* علل و عوامل دروغ‌گویی از دیدگاه آموزه‌های اسلامی و اندیشمندان
* مراتب و انواع دروغ
* موارد وجوب یا تجویز دروغ از نگاه آموزه‌های اسلامی
* ارتباط این مفهوم با سایر مفاهیم مرتبط در حوزه اخلاق چگونه است؟
* عوامل تقویت‌کننده دروغ و پیامدهای آن از منظر آموزه‌های اسلامی
* پیامدها و آثار دروغ‌گویی
* راهکارهای عملی برای پیشگیری و درمان دروغ
فصل پنجم: «بحث و نتیجه‌گیری».
