چکیده:

 منظور از بحث فلسفه دعا، سخن از دعای حقیقی، فواید دعا، استجابت و ملاک استجابت آن از دیدگاه آیات و روایات است و علت عدم استجابت دعا به‌تبع ملاک استجابت آن برمی‌گردد چون دعوت و اجابت حقیقی از آن حق‌تعالی است و علت عدم استجابت در فقدان دعای حقیقی است دعا و فلسفه اجابت ریشه در قابلیت انسان‌ها و سازگار بودن خواسته‌ها با حکمت الهی دارد. علاوه بر آن دعا مطلوب حقیقی و اظهار تواضع بر محضر حق‌تعالی است در بخش دوم، با توجه به این‌که بین خالقیت و ربوبیت تناسبی وجود دارد، دعای حقیقی آن است که با حسن ظن و شناخت همراه باشد که همه مصلحت و تدبیر در دست خداست. دعا و مصلحت ربوبی به بازگو نمودن تأثیرپذیری انسان در پذیرش فیض و عطای الهی مربوط می‌شود. دعا با سنت الهی و کردار انسانی نسبت دارد و حجاب‌هایی که هرلحظه موجب رد شدن آن می‌شود، ره‌آورد اجتماعی دعا، تفاوت طلب دنیا و آخرت در آن، شرایط بندگی، توبه و استغفار می‌باشد که به‌عنوان یکی از مباحث دعا به آن پرداخته‌ایم. بحث عالم ربوبی در جهان هستی و ارتباط آن با دعاء و قانون علیت از منظر آیات قرآنی و دیدگاه حکما و امکان وقوع دعا به‌عنوان یکی از سنت‌ها و سبب‌ها در قانون علیت به بحث شده است. روش تحقیق: شیوه‌ای توصیفی و تلفیقی است. از بیان فلسفی و نقلی و بهره‌گیری از منابع حکمت، عرفان و حدیث در بیان موضوع است طرح رابطه دعا و اراده الهی، تفاوت اراده الهی با اراده انسان‌ها، تقسیم اراده الهی و دیدگاه متکلمان و فلاسفه درباره آن، طرح اراده در آیات و احادیث اسلامی، ارتباط اراده الهی با نظام هستی، جایگاه انسان در برابر مشیت الهی و جهان هستی، معنای قضا و مراتب علم الهی، فرق قضا قدر و تقسیم آن به‌وسیله دعا از جمله مباحثی است که بیان شده و در ادامه نیز به بحث بداء و دعا در قرآن، تغییر سرنوشت به‌وسیله اعمال صالح به‌عنوان سنت الهی و امر ترتیبی و فلسفه اجتماعی پرداخته شده است. به‌طورکلی فلسفه دعا بیانگر واقعیت آن است و مظاهر حقیقت آن به آداب و شروط بستگی دارد. در بخش تربیتی دعا، امتیاز تربیتی اسلام، برحسب پرستش و نیایش در کنار حقیقت‌جویی، عدالت‌خواهی و ... پرداخته و رأی و نظر و نفی و اثبات آن مطرح شده است. مبانی و اهداف تربیتی و روش‌های آن از جمله مباحث کلی امور تربیتی است. نقش تربیتی دعا به‌عنوان روح عبادت و میزان عنایت و توجه حق‌تعالی به‌وسیله دعا است؛ بنابراین، کمک به تدوین نظام تربیتی بر اساس آیات قرآنی، در بعد نظری و فراهم آوردن زمینه برای استفاده مراکز فرهنگی و تربیتی، در بعد کاربردی را هم می‌توان از جمله نتایج این تحقیق برشمرد.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در چهار فصل نگارش شده است:
فصل اول: «فلسفه دعا»
* بخش اول: پیشینه بحث و جلوه تاریخی آن
* بخش دوم: فلسفه دعا و فواید آن
* بخش سوم: دعا و بحران‌های معنوی و اخلاقی
* بخش چهارم: دعا حقیقی و غیرحقیقی
فصل دوم: «ربوبیت دعا»
* بخش اول: توحید ربوبی
* بخش دوم: دعا و واگذاری مصلحت
* بخش سوم: جهت و آداب دعا
* بخش چهارم: عالم ربوبی
* بخش پنجم: قانون علیت دعا
* بخش ششم: قرآن و امکان ارتباط با ارواح با آثار قوم در مقام دعا
فصل سوم: «دعا و رابطه آن با علم و اراده»
* بخش اول: اراده
* بخش دوم: مراتب فعل الهی و علم فعلی
* بخش سوم: «بداء و دعا» در قرآن
فصل چهارم: «نقش تربیتی دعا»
* بخش اول: معانی تربیت: نشو و نما پرورش دادن، زیاد کردن است
* بخش دوم: انسان و امتیاز تربیتی مکتب اسلام
* بخش سوم: نقش تربیتی دعا
* بخش چهارم: آثار کلی و تربیتی دعاها و عبادات
* بخش پنجم: آثار تربیتی دعای انبیاء (ع)
* بخش ششم: تجلی حق‌تعالی در اسماء و صفات
خاتمه و نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه