چکیده:
انفاق یکی از تکالیف الهی است که قرآن به شیوه‌های گوناگون، با تأکید بسیار زیادی بر آن داشته است. ارائه تعریف دقیق انفاق و راهبردهای ترویج فرهنگ آن از دیدگاه قرآن، یکی از نیازهای مهم جامعه امروز است. بحث از این مهم و تبیین جایگاه آن می‌تواند نقش بسزایی درد گسترش فرهنگ آن و ارتقا سطح مادی -معنوی و همچنین فردی - اجتماعی افراد جامعه داشته باشد. انفاق واژه گسترده و عامی است که دربرگیرنده و مرتبط با برخی واژه‌ها و مفاهیم مترادف یا جزئی‌تر است. به‌طورکلی انفاق در قرآن عبارت است از هزینه کردن بخشی از نعمت‌های مادی و معنوی در راه خدا که در پی خود آثار و فواید دنیوی و اخروی به دنبال خواهد داشت. ترویج فرهنگ انفاق در قرآن با راهبردهای گوناگونی صورت می‌گیرد که معرفی آن‌ها برای گسترش فرهنگ آن در جامعه بسیار مفید و سودمند است. از طرف دیگر موانع و آفت‌های مهمی نیز بر سر راه انفاق وجود دارد که ریشه در ضعف ایمان و نیز اختلالات شخصیتی افراد دارد. بی‌شک شناختن همه این‌ها گامی مؤثر در جهت خودسازی و بالا بردن سطح فرهنگ جامعه مسلمین است. نکته حائز اهمیت آنکه، متأسفانه بسیاری از موضوعات مهم و سودمند قرآنی همچون انفاق، همواره در طول تاریخ از پژوهش‌ها و رویکردهای معناشناختی به دور بوده‌اند. همچنین این‌گونه موضوعات که بررسی همه‌جانبه آن‌ها نیاز همیشگی جامعه مسلمین بوده است از تحقیق موضوعی و تفسیر قرآن به قرآن به‌وسیله تدبر در آیات الهی نیز محروم بوده‌اند و اگر هم تحقیقاتی در آن‌ها صورت گرفته است بیشتر با نگرش‌های خاص و کلی بوده است اما تحقیق حاضر پژوهشی مستقل، با استفاده از شیوه معناشناختی و به روش تفسیر موضوعی قرآن به قرآن است که از راه تدبر در آیات و سیاق‌های قرآن و مطالعه و تحقیق در تفاسیر و کتب مهم شیعه و سنی حاصل گشته است. عمده‌ترین نتیجه‌ای که از این تحقیق حاصل می‌گردد آن است که هدف مهم در تشریع انفاق، بیش از هر چیز رشد و تربیت فردی، ارتقا سطح اندیشه و تعالی مادی و معنوی انفاق کننده بوده است. از طرف دیگر گسترش فرهنگ انفاق در جامعه موجب برطرف شدن فقر و محرومیت و مفاسد و مشکلات ناشی از آن و استحکام بیشتر حکومت و جامعه اسلامی است.
کلیدواژه‌ها:انفاق، رزق، بخل، قرض حسن، صدقه، زکات و برِّ.
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «انفاق و حوزه معنایی آن»
فصل دوم: «شیوه‌های ترویج فرهنگ انفاق»
* بخش اول: تهذیب فکر و اصلاح اندیشه
* بخش دوم: استفاده از شیوه‌های تمثیلی
* بخش سوم: شیوه‌های تشویقی
* بخش چهارم: روش‌های تحذیری
فصل سوم: «آثار انفاق»
فصل چهارم: «موانع انفاق»
* بخش اول: موانع انفاق
* بخش دوم: آفت‌های انفاق
خاتمه.
