چکیده:
وصیت از جانب شارع مقدس به این منظور جعل و تشریع گردیده که کرامت و منزلت عالیه‌ی انسان رعایت شود و فرصتی جهت انجام امور خیر و نیک با واگذاری انجام آن‌ها به دیگران برای پس از مرگ حاصل شود. اهلیت عام و مالکیت شخص ایجاب می‌کند که تا زمانی که زنده است بتواند هر نوع تصرفی را که مباین با نظم عمومی و مصالح اجتماعی نیست در اموال خود انجام دهد. گاهی این تصرفات مربوط به زمان حیات و زندگی است و گاهی مربوط به بعد از موت می‌باشد. انجام تصرفات در اموال برای بعد از موت، موضوعی است که در فقه اسلامی و حقوق ایران و سایر کشورها با وجود اختلافات مذهبی و حقوقی پذیرفته شده است. در احکام اسلامی با توجه به جهات انسانی و اجتماعی، وصیت نه‌تنها امری مجاز شمرده شده بلکه مورد تأکید فراوان قرار گرفته است. مشروعیت و ضرورت وصیت در اسلام از وجود آیات و روایات متعدد در این زمینه استفاده می‌شود. در فقه اسلامی و در برخی از قوانین مثل حقوق ایران، حق تصرف فرد در اموالش برای بعد از موت محدود شده و برای انجام آن حدود و شرایطی وضع شده است. به‌عنوان نمونه در فقه اسلامی و حقوق ایران اختیارات شخص برای بعد از حیاتش محدود به ثلث دارایی او به هنگام مرگ می‌باشد و وصیت‌کننده تنها با اجازه‌ی ورثه حق تصرف در بیش از ثلث اموالش را دارد. نسبت به انجام وصیت و چگونگی اخراج آن فروعات مختلفی مطرح است که فقها و حقوقدانان به بحث پیرامون آن پرداخته و در بعضی از مسائل بین فقهای امامیه یا فقهای امامیه با شافعیه یا فقها با حقوقدانان اختلاف نظرهایی وجود دارد از جمله‌ی این مسائل؛ ماهیت وصیت، لزوم یا جواز وصیت، اختلاف ورثه در رد و اجازه نسبت به وصیت مازاد بر ثلث، چگونگی اخراج وصیتی که مشتمل بر امور واجب و غیر واجب می‌باشد، چگونگی عمل به وصیت به مثل نصیب وارثان و چگونگی عمل به وصیتی که با الفاظ کلی و مشترک بیان شده است، می‌باشد.
کلیدواژه‌ها: وصیت، اخراج وصیت، موصی، ثلث ترکه، واجبات بدنی، واجبات مالی.
فصول پایان‌نامه:
این پژوهش در سه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات و تبیین مفاهیم»
* اهمیت و ضرورت وصیت
* تبیین مفاهیم
* تعریف وصیت در فقه امامیه، شافعیه و حقوق ایران
* حکم تکلیفی وصیت
* اقسام وصیت
* ماهیت وصیت
* لزوم یا جواز وصیت
* ارکان وصیت
فصل دوم: «شرایط لازم جهت عمل به وصیت»
* محدوده‌ی وصیت
* شرایط اجازه دهندگان وصیت مازاد بر ثلث
* ملاک محاسبه‌ی ثلث مال
* زمان معتبر برای اجازه‌ی ورثه در وصیت مازاد بر ثلث
* ماهیت اجازه‌ی ورثه نسبت به وصیت مازاد بر ثلث
* احکام متفرع بر تنفیذ یا عطیه بودن اجازه‌ی ورثه
* اختلاف ورثه در رد یا اجازه‌ی وصیت مازاد بر ثلث
* حکم ادعای اشتباه از طرف وارثان
* حکم وصیت به محرومیت ورثه از ارث
فصل سوم: «چگونگی عمل به وصیت از دیدگاه فقهای امامیه، شافعیه و حقوق ایران»
* چگونگی اخراج وصایا در صورت وصیت به امور متعدد از دیدگاه فقهای امامیه.
* چگونگی اخراج وصیت در صورت تزاحم وصایا از دیدگاه فقهای شافعی
* چگونگی اخراج وصیت از دیدگاه حقوقدانان
* چگونگی عمل به وصیت به حج
* چگونگی عمل به وصایای مبهم
* چگونگی کاهش وصایای مازاد بر ثلث
نتیجه‌گیری.
