چکیده:
صاحب خمس بر اساس آيات قرآن و روايات، خداوند و پيامبر و جانشينان آن حضرت بوده و مورد مصرف آن نيز فقرای ذريه پيامبر اسلام (ص) هستند. بدين ترتيب، درآمدی که از طريق پرداخت خمس مسلمانان فراهم می‌شود به امام معصوم تحويل داده می‌شود؛ اما در عصر غيبت کبری چنين امری ممکن نيست و به-همين دليل، پيرامون متولی اخذ و مصرف خمس در اين عصر، دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است که از ميان آن‌ها، پنج ديدگاه قابل اعتنا می‌باشد؛ برخی معتقدند که در دوران غيبت کبری، خمس از سوی امامان برای شيعه حلال گرديده و لزومی به پرداخت آن نيست. صاحب جواهر، خمس را در زمان غيبت همانند مال مجهول‌المالک دانسته است. قول مشهور ميان فقها آن است که خمس اگرچه در عصر غيبت مجهول‌المالک است اما بايد به‌گونه‌ای هزينه شود که خشنودی صاحب مال را فراهم سازد. گروهی ديگر که قائل به وجوب پرداخت خمس هستند معتقدند که سهم امام را بايد نگهداری کرد؛ و اما نظر جمعی از فقها آن است که در دوران غيبت کبری، ولی‌فقیه که برخوردار از ولايت مطلقه می‌باشد، شرايط توليت اخذ و مصرف خمس را دارا می‌باشد. بر اين اساس، تمام خمس در اختيار ولی‌فقیه قرار می‌گیرد تا هرگونه که صلاح دانست، هزينه کند. بر اساس آيه خمس و روايات باب، روشن می‌شود که نصف خمس به امام، از آن جهت که امام است، تعلق دارد نه از آن جهت که احکام دين را بيان می‌کند. فقها نيز به‌عنوان نايب امام می‌توانند در اموال او تصرف کنند و اين وظیفه‌ای زائد بر فتوا و بيان احکام است که از شئون مقام اجتهاد می‌باشد. از سوی ديگر، طبيعت امامت و ولايت در زمان واحد و در چهارچوب واحد تعددپذير نيست؛ نيابت امام نيز همين حکم را دارد و تنها يک فقيه می‌تواند نايب مبسوط اليد امام برای پيشوايي مردم، دفاع از دين و جامعه و تصرف در اموال امام باشد.
کلیدواژه‌ها: خمس، ماليات، احکام مالی، فقه، حکومت اسلامی، غيبت کبری.
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق در چهار بخش نگارش شده است:
بخش اول: «مفاهيم و كليات»
بخش دوم: «بررسي مسئله‌ی خمس از نظر آيات و روايات»
* فصل اول: اهمیت مسئله خمس
* فصل دوم: خمس و دلالت مستند قرآنی
* فصل سوم: موارد وجوب خمس
بخش سوم: «بررسی ادله تحلیل»
* فصل اول: دیدگاه‌های مشهور درباره خمس
* فصل دوم: نقش ئ بررسی ادله تحلیل خمس
* فصل سوم: مسئله بررسی ادله تحلیل خمس
* فصل چهارم: خمس در زمان معاصر
بخش چهارم: «متولی اخذ مصرف خمس در دوره غيبت كبري»
* فصل اول: مبانی و نظریات مختلف درباره ولی خمس
* فصل دوم: جواز تصرف
* فصل سوم: خمس در روایات.
