چکیده:
شناخت اصول پذیرفته شده در هر نظام معرفتی، بر گونه نگرش آن در تبیین نظری و عملی مسائل تأثیر خواهد گذاشت، چراکه انسان بدون شناخت و تفسیر صحیح از اصول و مبانی، ممکن است دچار افراط یا تفریط گردد، لذا ارائه معرفت‌شناسی شایسته از بهترین راهکارها در تبیین نگرش‌هاست. از این جهت «زهد» -که خود از مؤلفه‌های حکمت عملی است – مسئله‌ای است که با تمام گستردگی خود در حوزه عرفان، حکمت و اخلاق، در همه زمان‌ها در معرض آسیب افراط یا تفریط قرار گرفته و آفات فردی و اجتماعی فراوانی را به دنبال داشته است؛ بنابراین بررسی و تحلیل مبانی معرفتی آن، در تفسیر صحیح و اصلاح فرد و جامعه تأثیرگذار خواهد بود. این نوشتار بر آن است تا به پژوهشی در رابطه با «معرفت‌شناسی زهد» از دیدگاه امام خمینی، صدرالمتالهین و علامه طباطبایی به روش توصیفی، تحلیلی و کتابخانه‌ای بپردازد. در این راستا پس از ارائه «معناشناسی» مختصر، مبانی «انسان‌شناختی» و «جهان شناختی» هر یک از دانشمندان فوق مورد بررسی قرار گرفته است. «زیبایی‌شناسی» زهد شامل آثار معرفتی و تجربی آن در آثار صدرالمتالهین به دست آمد و مطلب بسزایی در نوشته‌های سایر دانشمندان فوق موجود نبود. بعلاوه در همه فصول سعی شده به آسیب‌شناسی «زهد» و «ریاضت» که در ارتباط بسیار تنگاتنگی با آن قرار می‌گیرد، پرداخته شود. لکن در فصل دوم، این مطلب در ضمن سایر مطالب و در فصول سوم و چهارم به نحو جداگانه‌ای مطرح شده است.
کلیدواژه‌ها: زهد، اخلاق، معرفت شناسی، آسیب شناسی، ریاضت.
مقاله مرتبط:
مبانی زهد از دیدگاه امام خمینی (ره)، فاطمه سادات مرتضوی، جعفر شانظری، پژوهش‌های اخلاقی، زمستان 1389، شماره 2، (18 صفحه، از 43 تا 60)، (علمی _ پژوهشی).
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق دارای پنج فصل می‌باشد:
فصل اول: «کلیات»
فصل دوم: «معرفت‌شناسی و آسیب‌شناسی زهد در دیدگاه صدرالمتالهین»
* انواع تقسیم‌بندی زهد در نظام فکری صدرا
* رابطه معرفت با زهد
* خلاصه و نتیجه‌گیری
فصل سوم: «معرفت‌شناسی «زهد» از دیدگاه علامه طباطبایی»
* معناشناسی زهد
* زهد و تفسیر «دنیاطلبی»
* زهد و «معاد شناسی»
* «نفس شناسی» انسان به‌عنوان مبنای معرفتی زهد
* رابطه «ریاضت» با «زهد» و لزوم بیان محتوایی و آسیب‌شناسی آن
* خلاصه و نتیجه‌گیری.
فصل چهارم: «معرفت‌شناسی زهد در کلام امام خمینی (ره)»
* معنی‌شناسی زهد
* اهمیت زهد
* تعریف زهد بر مبنای شناخت صحیح از ماهیت دنیا
* تبیین زهد بر مبنای انسان‌شناسی
* خلاصه و نتیجه‌گیری
فصل پنجم: «نتیجه‌گیری و تطبیق»
* مقایسه محورها و محتوای فصول
جمع‌بندی و تطبیق.
