چکیده:

 قرآن کریم دریای ژرف و گسترده حکمت و معرفت است که چهارده قرن عرصه‌ی بحث و تحقیق عالمان علوم مختلف است و همچنان روشنگر راه آنان خواهد بود. این دریای ژرف با افرادی روبروست که در پذیرش حق استعداد و قابلیت متفاوتی دارند؛ و هر یک از آنان بر اساس اینکه فطرت وجودی‌شان پاک باشد یا زنگار جهل و بی‌خردی بر آن نشسته باشد، نیازمند سبک گفتاری مخصوص به خود هستند. گروه دوم نیازمند هشداری مؤکد و کوبنده است که در رأس این مؤکدات سوگند قرار دارد که با برهانی قانع‌کننده، منکران را وادار به اعتراف می‌کند. محقق در این کتاب آسمانی پس از استخراج سوگندهای موجود در قران کریم، آیات قسم را بر اساس مقسِم (کسی که سوگند یاد می‌کند) در پنج گروه (خداوند متعال، پیامبران، گروه‌های مختلف انسانی، مخالفان و شیطان) مورد بررسی قرار می‌دهد و با بیان ابعاد لفظی و معنوی سوگندهای این کتاب عظیم و ذکر ارکان چهارگانه‌ی (مقسِم و فعل قسم، ادات قسم، مقسَم به و جواب قسم) در هر آیه و مشخص کردن نوع جواب قسم و در برخی مواقع بیان مخاطب آیه‌ی قسم راه را برای فهم بهتر و آسان‌تر معنای آیه هموارتر کند. البته از ذکر برخی نکات تفسیری در سوگند این پنج گروه نیز غافل نبوده است. محقق پس از بررسی و مقایسه‌ی ساختار شکلی و محتوایی قسم در پنج گروه مذکور در می‌یابد که از سیصد و هفتاد و پنج سوگند موجود در قرآن کریم، دویست و هفتاد و پنج مورد مختص خداوند متعال است (در هر سوره‌ای حتماً یک قسم اختصاص به خداوند متعال دارد) که در آن‌ها کوچک‌ترین (غبار) تا عظیم‌ترین امور (کیهان و آسمان‌ها) را به‌عنوان (مقسَم به) خود قرار داده است برای بیان مسائلی بسیار مهم (جواب قسم) همچون وقوع قیامت، خسران انسان‌ها، حقانیت قرآن و ...، سوگند یاد کرده است، ناخودآگاه به ارتباط عظیمی که میان ساختار سوگند او، مخصوصاً این دو رکن وجود دارد، پی می‌برد و می‌گوید. «تبارک‌الله احسن الخالقین» لیکن در چهار گروه دیگر، بر اساس اینکه مقسِم چه کسی باشد مقسَم به مهم یا فاقد اهمیت هستند تا حدی که گاه سوگند دروغ و بی‌پایه دیده می‌شود (سوگند مخالفان).

 مقالات مرتبط:

 تحلیل ساختار قسم در قرآن (بررسی موردی ده جزء پایانی قرآن)، لیلا قلندری، سید محمد میرحسینی، نرگس انصاری، لسان مبین، پاییز 1394، شماره 21، (20 صفحه، از 111 تا 130)، (علمی _ پژوهشی).

نوشتن دیدگاه