چکیده:

 دیه از احکامی است که در راستای احقاق حق مجنی‌علیه و اولیای دم در دین اسلام وضع شده و دارای صور مختلفی است که دیه‌ی شجاج یکی از اقسام آن به شمار می‌رود. شجاج به زخم‌هایی اطلاق می‌گردد که توسط شخص جانی بر سر و صورت مجنی‌علیه وارد می‌گردد میان فقهای امامیه و اهل سنت در تعداد آن اختلاف است، مشهور امامیه تعداد آن را هشت مورد دانسته‌اند که عبارتند از: 1) حارصه 2) دامیه 3) باضعه (متلاحمه) 4) سمحاق 5) موضحه 6) هاشمه 7) منقلّه 8) مأمومه. برخی نیز با تفاوت قائل شدن میان برخی صور، به بیشتر ازآن معتقد شده‌اند فقهای مذاهب اهل سنت هم اکثراً تعداد مصادیق شجاج را ده قسم ذکر کرده‌اند که عبارتنداز: 1) حارصه 2) دامعه 3) دامیه 4) باضعه 5) متلاحمه 6) سمحاق 7) موضحه 8) هاشمه 9) منقلّه 10) آمّه. با توجه به ابتلای زیاد جامعه‌ی اسلامی چه شیعه و چه سنی به این موضوع از یک‌سو و ابهاماتی ک در بخشی از ین مصادیق وجود دارد، از سوی دیگر انجام این پژوهش ضرورت یافته است؛ ضمن این‌که موضوعیت یا عدم موضوعیت داشتن شتر در تعیین دیه، از آن مباحثی است که می‌طلبید مورد توجه قرار گیرد و دیدگاه فقها در مورد آن تبیین گردد. در این پژوهش که به روش توصیفی _ تحلیلی انجام پذیرفته، با تبیین اقسام شجاج و بررسی اقوال فقهای امامیه و مذاهب چهارگانه‌ی اهل سنت و تطبیق آن‌ها، موارد مشترک و اختلافی آن‌ها در احکام، شرایط و مبانی دیه‌ی شجاج به دست آمده است.

 کلیدواژه‌ها: دیه، شجاج، جراح، حکومت، أرش.

نوشتن دیدگاه