چکیده:
موضوع این رساله «تشریفات استماع شهادت شهود در فقه امامیه، اهل سنت و قانون موضوعه ایران» است. شهادت در نظام حقوقی اسلام از اهمیت زیادی برخوردار است به‌طوری که قرآن کریم در موارد متعدد به شهادت و لزوم ادا و اقامه آن در دعاوی اشاره دارد. در احادیث منقوله از اهل‌بیت عصمت و طهارت و نیز صحابه رسول خدا (ص) دراین‌باره تأکید بسیار شده است و پیرو آن فقهای شیعه و اهل سنت در کتب فقهی به‌صورت تفصیلی موضوع شهادت را بررسی کرده‌اند. امروز، توسعه علم و دانش و تسهیل تنظیم سند در اعمال حقوقی سبب شده است تا کشورهای غیر اسلامی مدعی کاهش اعتبار شهادت و تحدید قلمرو آن باشند. امّا سیستم حقوقی جمهوری اسلامی ایران با الهام از منابع شرعی، همچنان شهادت را معتبر دانسته و ارزش زیادی به آن قائل است. در عین حال شرایط معین را برای استماع شهادت شهود بیان کرده است تا هرکس نتواند با استناد به شاهدان غیر عادل و شهادت‌های بی‌اعتبار دادگاه را اغفال نماید. هدف از اجرای این پایان‌نامه بررسی شرایط شاهد در فقه مذاهب خمسه نظیر بلوغ، عقل، ایمان، عدالت و ... نیز در قانون موضوعه ایران و تأثیر این شرایط در استماع شهادت شهود است. این پژوهش به وجود شباهت‌ها و تفاوت‌ها در میان مذاهب خمسه و قانون موضوعه ایران اذعان دارد. روش تحقیق در این رساله تحلیلی _ توصیفی است و کتاب‌های فقهی، قوانین موضوعه ایران و نرم‌افزارهای علوم اسلامی ابزارهای گردآوری اطلاعات بوده‌اند.
کلیدواژه‌ها: استماع شهادت، جلب و احضار شاهد، شهادت فرع، جرح شهود، شهادت مردود.
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق در سه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات و ماهیت شهادت»
* بررسی مفهوم شهادت
* بینه واژه‌ای قرآنی و اصطلاحی فقهی
* شروط و مستندات شهادت
* شرایط شاهد
* زمان لزوم اهلیت شاهد
* شهادت زن در نظریه رایج فقها
فصل دوم: «آیین استماع شهادت»
* بخش اول: آیین استماع
شهادت حق یا تکلیف
احضار شاهد
جلب شاهد
جرح و تعدیل شاهد
کیفیت بازجویی از شهود
مطالبه هزینه از طرف شاهد
اتّحاد شهود در موضوع شهادت
تعارض دو بینه
تبعیت حکم از شهادت
* بخش دوم: شهادت فرع
شهادت فرع
فصل سوم: «شهادت فرع»
* بخش اول: فسق و رجوع شاهد
فسق شاهد
رجوع از شهادت
* بخش دوم: شهادت زور
شهادت زور
آیات باب شهادت زور
اقامه شاهد زور برای احیای حق
مسئولیت شاهد زور در فقه
مسئولیت شاهد زور در قانون
ادعای ظن بر عدم پذیرش شهادت
طرق اثبات شهادت زور
نتیجه‌گیری.
