خلاصه ماشینی:
"3 اکنون آنچه در جهان معمول است تخت شطرنج شصت و چهار خانه‌ای است که هشت‌درهشت باشد و این گسترش همانست که از ایران بغرب رفته است چنانکه صاحب راحة الصدور در باب حکمای روم اشاره کرده در همان شصت و چهار خانه آمد غالبا نوشته‌اند شطرنج در زمان جنگهای صلیبی به اروپا رفته و یکی دو جا نوشته‌اند شطرنج را هارون الرشید برای شارلمانی پادشاه فرانسه فرستاد و برخی نوشته‌اند که آنرا انوشیروان برای قیصر روم فرستاد که درستی آنها آشکار نیست و گفته‌اند فرنگی‌ها آنرا شصت و چهار خانه و بشکل کنونی درآورده‌اند اینهم درست نیست. اکنون دربارهء داستان (6)-این داستان از مآخذ ایرانی بخارج نیز راه یافت چنانکه در رسالهء غنچه نشاط- مرتبه منشی بلاغی داس مالک میورپریس دهلی نوشته است:در ایران کسی بشطرنج آشنائی نداشت اما در زمان انوشیروان که شهرهء حکمت و دانش آنکشور به اکناف عالم رسید پادشاهی در هند که معاصر انوشیروان بود برای آزمایش هوش مصاحبان و درباریان شاه ایران شطرنج را پیش وی فرستاد دانایان آنکشور از درک رموز آن ناتوان ماندند انوشیروان بزرگمهر خردمند را که با چشمان میل کشیده شده در زندان بسر میبرد از قیدوبند رهائی داده پیش خود خواند:فرستاده شاه هند نیز همراه شطرنج در دربار باریافت بساط شطرنج در برابر خردمند مزبور که رمقی در دیدگانش باقی‌مانده بود گسترده شد و او با هوش سرشار و ذکاوت بسیار که داشت و از شطرنج را پیدا کرد و در بازی دوم بطرف شاه مات داد انوشیروان نبوغ و دانائی بزرگمهر را ستود سپس حکیم بخانه رفته و بازی جدیدی را بنام فرد اختراع کرد و آنرا بوسیله فرستادهء شاه هند متقابل به آنکشور فرستاد."
کلید واژه های ماشینی : شطرنج ، هند ، مهره‌ها ، شاه ، روم ، راحة الصدور ، کتاب ، آرایش ، اردشیر ، داستان
