چکیده
برخی پژوهشگران معاصر معتقدند کتاب کافی در بغداد و متأثر از فضای عقل‌گرای آنجا تدوین شده است. هرچند استفاده از منابع حوزۀ حدیثی قم در تدوین کافی برای این پژوهشگران قابلانکار نیست، باتوجه‌به فقدان اطلاعات این احتمال را نیز مطرح می‌کنند که کلینی به قم نیامده و احادیث این حوزه را به‌صورت وجاده از کتب اساتید قم اخذ کرده است. پژوهش حاضر در پی ارائۀ قراینی بر حضور کلینی در حوزۀ حدیثی قم است. بررسی روش قدما در انتقال حدیث و یافتن روش کلینی در تدوین کافی نشان می‌دهد کتاب کافی براساس رویکرد رایج در حوزه‌های حدیثی شیعه یعنی سماع، قرائت و اجازه تدوین شده است. رویکرد کلینی در نشر کافی نیز مؤید همین مطلب است. نقل حدیث از کلینی توسط اهالی قم نیز باتوجه‌به دوره‌های زمانی حیات ایشان قرینه‌هایی بر حضور کلینی در قم است.
واژه‌های کلیدی: کلینی، کافی، حوزۀ حدیثی قم، حوزۀ حدیثی بغداد، روش اخذ حدیث.
